ପ୍ରସ୍ତାବ ସିନ୍ଧୁ

।

ଶାରଦା ବଲ୍ଲଭ ଲକ୍ଷ୍ମୀର ପତି

।।

ଭକତ ହିତେ ମର୍ତ୍ତ୍ୟପୁରେ ବିଜେ

।

ଦେବାଧିଦେବଙ୍କ ଉପରେ ରାଜେ

।।

ବସୁଦେବ ଅଟେ ଯାହାର ପିତା

।

ଉଗ୍ରସେନ ସୁତା ଯାହାର ମାତା

।।

ଗୁପତ ପ୍ରକାରେ ପ୍ରବେଶଗୋପେ

।

ବସୁଦେବ ନେଲା ଚୋର ସ୍ୱରୂପେ

।।

ଯଶୋଦା ଦେବୀଙ୍କ କୋଳରେଦେଲା

।

ବିଜୁଳିକି ଘେନି ମଥୁରା ଗଲା

।।

ମର୍ତ୍ତେ ଜାଣନ୍ତି ଏହା ତିନିଜଣ

।

ଦେବକୀ ବସୁଦେବ ଉଗ୍ରସେନ

।।

ସ୍ୱର୍ଗରେ ଜାଣନ୍ତି ଯେ ଶଚୀପତି

।

ଆବର ଜ୍ଞାତା ଗୁରୁ ବୃହସ୍ପତି

।।

ନାରଦ ମୁନିହିଁ ଜାଣନ୍ତି ପୁଣ

।

ବେନିପୁର ମଧ୍ୟେ ଏ ଷଡ଼ଜଣ

।।

ଆବର କେହି ଜାଣିବାକୁ ନାହିଁ

।

ବିଷ୍ଣୁ ମାୟାକୁ କେ ଖଣ୍ଡି ପାରଇ

।।

ବ୍ରହ୍ମା ନ ଜାଣନ୍ତି ଯାହାର ଲେଶ

।

ମାନବ ହୋଇ ମୁଁ କହିବି କିସ

।।

ସେ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ପଦ୍ମଚରଣ

।

ଦୀନକୃଷ୍ଣ ଦାସ ପଶେ ଶରଣ

।।

ସୁଜନଜନେ ଶୁଣ ମନ ଦେଇ

।

ପ୍ରସ୍ତାବସିନ୍ଧୁ ଏ ଗ୍ରନ୍ଥକୁ କହି

।।

ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶେ ରାଜା ଯେ ଦଶରଥ

।

ଗୁରୁ ବଶିଷ୍ଟ ମୁନି ବ୍ରହ୍ମାସୂତ

।।

ସକଳ ଗୁଣେ ସେ ମୁନି ନିପୁଣ

।

ଜ୍ଞାତା ଭୂତ ଭବିଷ୍ୟ ବର୍ତ୍ତମାନ

।।

ସେ ମୁନିଙ୍କୁ ଚାହିଁବୋଇଲେରାୟେ

।

ଭୋମୁନି ମୋ ଆଗେ କହ କଥାଏ

।।

ଭଲ ମନ୍ଦ ଉଭୟର ବ୍ୟବସ୍ଥା

।

ତବ ଶ୍ରୀମୁଖୁଁ ଶୁଣିବାକୁ ଇଚ୍ଛା

।।

ମୁନି ବୋଇଲେ ତା କହିବା ଶୁଣ

।

ଆସନେ ବସି ସ୍ଥିରହୋଇ ଶୁଣ

।।

।

ରାଜବିଧିମତ ଯେମନ୍ତ କଥା

।।

ମୂଳସୂତ୍ର ତୋତେ କହିବି ମୁହିଁ

।

ଯାହା ଚାଣକ୍ୟେ ଅଛି ଉକ୍ତହୋଇ

।।

ଏ ଗ୍ରନ୍ଥ ପଢ଼ଇ ଯେବଣ ଜନ

।

ପଣ୍ଡିତପଣକୁ ହୁଏ ଭାଜନ

।।

ସେକଥାତୋଆଗେ କହିବା ବାଛି

।

ଉଚିତ ଅର୍ଥ ଏ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଅଛି

।।

।

ଯା ନାମ ଅଟଇ ଚାଣକ୍ୟ ସାର

।।

ସର୍ବ ଶାସ୍ତ୍ର ବୀଜ ଏଥିରେ ଅଛି

।

ରାଜନୀତିମାନ ପୂରି ରହିଛି

।।

।

କହି ପାରିବ ସବୁ କଥାମାନେ

।।

ସ୍ୱଭାବେ ଚତୁର ହେବସେ ପ୍ରାଣୀ

।

ବୁଦ୍ଧି ସ୍ଫୁରିବ ଭଲମନ୍ଦ ଜାଣି

।।

।

ସର୍ବଲୋକଙ୍କୁ ଉପକାର ଏହି

।।

ଧର୍ମୀଲୋକଙ୍କୁ ଧର୍ମ କଥା କହି

।

ଉପଦେଶୀଲୋକ କାର୍ଯ୍ୟହିଁ ପାଇ

।।

ସମୟ ଅନୁରୂପେ ଯେଉଁ ବୁଦ୍ଧି

।

ସକଳ କାର୍ଯ୍ୟ ଏ କରଇ ସିଦ୍ଧି

।।

ଶୁଭ ଅଶୁଭ ଭଲ ମନ୍ଦ ଯାହା

।

ଏ ଶାସ୍ତ୍ର ପଢ଼ିଲେ ଜାଣଇତାହା

।।

ମୂର୍ଖ ଲୋକଙ୍କର ଯେଉଁ ବିଚାର

।

ସାବଧାନେ ଶୁଣ ନୃପତିବର

।।

।

ପାଠ ପଢ଼ିବାରଯେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା

।।

ମୂର୍ଖଲୋକେ ତା ନ ଜାଣନ୍ତିକିନା

।

ବୋଲନ୍ତି ଏକଷ୍ଟ ଅଳପ ସିନା

।।

ବିଦ୍ୟାପଢ଼ିବାରେ ଯେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା

।

ବୁଧ ସେ ଜାଣଇ ତହିଁର କଥା

।।

ଯେତେଦୁଃଖେ ପଢ଼ାଯାଏଟି ପାଠ

।

ବନ୍ଧ୍ୟା କି ଜାଣଇ ପ୍ରସବ କଷ୍ଟ

।।

ମୁର୍ଖ ଲୋକର ଏ ବିଚାର ଯେଣୁ

।

ପଢ଼ିବା କଷ୍ଟ ନ ଜାଣନ୍ତି ତେଣୁ

।।

ପ୍ରସବ ସ୍ତିରୀର ଯେତେକ ବ୍ୟଥା

।

ସେହି ସେ ଜାଣଇ ତାହାର କଥା

।।

ପଣ୍ଡିତଭାବେ ଯେତେଲୋକ ଶ୍ରେଷ୍ଠ

।

ସେ ଜାଣନ୍ତି ବିଦ୍ୟା ପଢ଼ିବା କଷ୍ଟ

।।

।

ସେବାଟ ଯେବେଦେଖ ଇବତାକୁ

।।

ତେବେ ତାମନରୁ ଛାଡ଼ଇ ଦୁଃଖ

।

ଅନ୍ୟ କଥାକୁ ନ ମଣଇ ସୁଖ

।।

ଯାହାର ଯେବଣ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଆଶ

।

ସେ ଦ୍ରବ୍ୟପାଇଲେ ହୁଏ ସନ୍ତୋଷ

।।

ଲୋଭୀକୁ ଧନଦେଇ ରଖ ପାଶ

।

ରାଗୀକୁ ହାତଯୋଡ଼ି କର ବଶ

।।

ମୂର୍ଖଲୋକଙ୍କୁ ଛନ୍ଦ କଥାମାନ

।

କହି ସନ୍ତୋଷ କରିବ ତା ମନ

।।

ପଣ୍ଡିତଲୋକଙ୍କୁ ଯଥାର୍ଥ କହି

।

ଏତେକେ ସେଲୋକ ତୋଷହୁଅଇ

।।

।

ବିପଦ କାଳକୁ ସଞ୍ଚିବ ଧନ

।।

ଧନଦେଇ ନାରୀ ଗ୍ରହଣ କର

।

ନାରୀ ନ ଥିଲେଟି ନୁହଇ ଘର

।।

ବିପତ୍ତିବେଳେ ଯେବେଥାଏ ଧନ

।

ତାହା ସବୁଦେଇ ରଖ ଜୀବନ

।।

ପୁତ୍ର ଭାରିଯା ଥିଲେ ତା ଉପେକ୍ଷି

।

ଅତି ଯତନରେ ଦେହକୁ ରଖି

।।

ଦେହ ରଖିଥିଲେ ସବୁହିଁ ପାଇ

।

ପଛେ ପୁଣି ପୁତ୍ର ଭାରିଯାହୋଇ

।।

।

ପ୍ରସ୍ତାବ ସଦୃଶ କହିବ କଥା

।।

ଯାହାସଙ୍ଗେ ଯେଉଁ କଥା ବିଚାରି

।

ତା ତୁଲେ ପ୍ରୀତି ସେହିଭାବେକରି

।।

ଆତ୍ମାର ଯେଡ଼େ ପରାକ୍ରମ ଧାପ

।

ତହିଁର ସଦୃଶ କରିବ କୋପ

।।

ଏତେବିଚାରେ ଯେଉଁଲୋକଥାଇ

।

ପଣ୍ଡିତ ବୋଲିଟି ତାହାକୁକହି

।।

।

ସୁପଣ୍ଡିତ ଯେବେ ନଥାଏ ପୁଣି

।।

ଚିକିତ୍ସକ ଯେବେ ନଥିବ ପାଶ

।

ରାଜତେଜ ନାହିଁ ଯେବଣ ଦେଶ

।।

ନଦୀ ନଥିଲେ ଭଲଜଳ ନାହିଁ

।

ଏମନ୍ତ ଦେଶରେ ରହିବ ନାହିଁ

।।

।

ମଇତ୍ର ହୋଇ ହୁଏ ଯେବେ ଶଠ

।।

ଭୃତ୍ୟସରି ହୋଇ ଉତ୍ତର ଦେବ

।

ଗୃହରେ ସର୍ପ ବାସ କରିଥିବ

।।

ସେ ଲୋକ ଜୀବନ ପାଇବ କାହିଁ

।

ମରିବାର ତାର ବିଳମ୍ବ ନାହିଁ

।।

।

ଭରସା କରି ନ ପଶିବ ତହିଁ

।।

ନଖ ଥିଲା ଜନ୍ତୁ ଯେବେ ଦେଖିବ

।

ତାହାଙ୍କୁ ବିଶ୍ୱାସ କେଭେ ନଯିବ

।।

ଶିଙ୍ଗଥିଲା ଜନ୍ତୁ ଦେଖିଲେ ଡରି

।

ଆବର ବିଶ୍ୱାସ ନ ଯିବ ସ୍ତିରୀ

।।

ରାଜାଙ୍କୁ ବିଶ୍ୱାସ କେଭେ ନଯାଇ

।

ଖଳ ଲୋକଙ୍କୁ ଯେ ବିଶ୍ୱାସ ନାହିଁ

।।

।

ସେ ଘର ଛାରକୁ ଲେଖା ନ କର

।।

ଯେଉଁଘରେ ଜଣେ ଜଣେ ନାୟକ

।

ପଞ୍ଜରେ ସେଘର କେଭେନଲେଖ

।।

ସ୍ତିରୀ ନାୟକଟି ଯେବଣ ଘରେ

।

ସେ ଘର ନୁହଇ ଲେଖା କାହିଁରେ

।।

ଯେଉଁ ଘରେ ଥିବ ଶିଶୁ ନାୟକ

।

ସେ ଘର ଛାରକୁ କାହିଁ ନଲେଖ

।।

।

ସନମାନ ନାହିଁ ଯେବଣ ଦେଶେ

।।

ଯେଉଁ ଦେଶରେ ବୃତ୍ତିବାଡ଼ି ନାହିଁ

।

ବନ୍ଧୁ ଆଦିକରି ନ ଥିବେ ଯହିଁ

।।

ବିଦ୍ୟାବନ୍ତ ଲୋକ ନଥିବ ଯେବେ

।

ସେଦେଶେ ବାସ ନକରିବକେବେ

।।

।

ତହିଁ ସମାଚାର ଆଗହୁଁ ବୁଝି

।।

ମାସେ ପକ୍ଷେ କାଳ ଘର କରିବ

।

ତେବେ ପୂର୍ବ ଆୟତନ ତେଜିବ

।।

ଏଥକୁ ଅପ୍ରତେ ନ କର ପୁଣ

।

ଫେଡ଼ି କହିବା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଶୁଣ

।।

ପଥ ଚାଲନ୍ତେ ପାଦେ ଆଗେ ବଢ଼ି

।

ସେ ପାଦ ରଖି ଆରପାଦ କାଢ଼ି

।।

ଏହି ପ୍ରକାରେ ସେ କଥାକୁ ଘେନ

।

ଆବର କହିବା ଶୁଣ ରାଜନ

।।

।

ସେ ଯେବେ ଉତ୍ସବ କାଳେ ଆସଇ

।।

ସଖା ହୋଇଥାଏ ବିପତ୍ତି ଠାବ

।

ଦୁର୍ଭିକ୍ଷକାଳେ ସମ୍ଭାଳଇ ଯେବେ

।।

ଶତ୍ରୁ ଉପଗତ ସମୟେ ଯାଇ

।

ତେତେବେଳେ ଯେବେ ସପକ୍ଷ ହୋଇ

।।

ରଜାର ଦଣ୍ଡିବା କାଳେ ସେନେହ

।

ସଖାହୋଇ ଯେବେ ପାତଇ ଦେହ

।।

ଶ୍ମଶାନେ ବୋଇଲେ ମରଣ କାଳେ

।

ପଚାରେ ସେ ତାକୁ ବାନ୍ଧବ ବୋଲେ

।।

ଏତେଠାରେ ଯେହୁ ସପକ୍ଷ ହୋଇ

।

ବନ୍ଧୁ ବୋଲି ହାଦେ ତାହାକୁକହି

।।

।

ବିପଦକାଳେ ପେଷିବା ଯାହାକୁ

।।

ବନକୁ ଯାଉକି ଦୁର୍ଗମେ ଯାଉ

।

ତହିଁକି ବିମନ ନଥାଉ ଥାଉ

।।

ଦୁଃଖରେ ଯେବେ ବନ୍ଧୁକୁ ଦେଖିବ

।

ଖଣ୍ଡେ ଦୂରରୁ ପାଛୋଟି ଆଣିବ

।।

ଆଦର କରି ନିଜପୁରେ ନେଇ

।

ଯଥାସକ୍ୟେ ତାକୁ ଚରଚା ଦେଇ

।।

ଗଲାବେଳେ ଯିବା ବାଟକୁ ପୁଣି

।

ସୁବନ୍ଧୁ ବୋଲିଟି ତାହାକୁ ଜାଣି

।।

ମିତ୍ର ଯେବେ ଆସେ ଆପଦକାଳେ

।

କୁଟୁମ୍ବ ସହିତ ନେଇ ସମ୍ଭାଳେ

।।

ନିଜ କୁଟୁମ୍ବହୁଁ ଅଧିକ ଦେଖେ

।

ସୁମିତ୍ର ବୋଲିଟି ତାହାକୁ ଲେଖେ

।।

ଭାରିଯା ଯେବେ ପ୍ରିୟବତୀ ଅଟେ

।

ନିର୍ଦ୍ଧନ କାଳେ ଗେରସ୍ତକୁ ଖଟେ

।।

ଯେବେ ହୋଇଥାଏ ବଚନକାରୀ

।

ତାହାକୁ ବୋଲି ପ୍ରିୟବତୀ ନାରୀ

।।

।

ଥିବ ଆଉ ଥାଇ ବର ଯୁବତୀ

।।

ସଂଭୋଗ ଶକତି ଥିଲେଟି ସୁଖ

।

ବିଭବରେ ଦାନଶକ୍ତିକି ଲେଖ

।।

ଅଳପ ତପସ୍ୟାଫଳେ ଏମାନ

।

ନ ମିଳଇ ଏହା ମନରେ ଘେନ

।।

।

ତାହାଙ୍କଫଳ ଯେ ଦେବଅଟଇ

।।

ଶୀଳବୃତ୍ତିଫଳ ତପସ୍ୟା କରି

।

ରତିପୁତ୍ର ପୁତ୍ରୀ ଫଳଟି ନାରୀ

।।

ଦେବା ଭୁଞ୍ଜିବାର ଫଳ ସମ୍ପତ୍ତି

।

ଏବେ ଯେ କହିବା ସ୍ତିରୀଙ୍କ ରୀତି

।।

।

ବୁଦ୍ଧ ଚାରିଗୁଣ ଯୁବତୀମାନେ

।।

ଘର ଆଡ଼ ତିରେଷଡ଼ଗୁଣେ ବଳି

।

କାମେ ଆଠଗୁଣ ନୁହେ ସମ୍ଭାଳି

।।

ଏବେ ଅଣହିତ ହିତ କରିବା

।

ପରଆପଣା ଦେହେଁ ବୁଝାଇବା

।।

।

ବନ୍ଧୁ ହୋଇ ଯେବେ ନୋହିବ ହିତ

।।

ପରକୁ ପର ହୁଏ ଉପକାରୀ

।

ବନ୍ଧୁହିଁ ତାହାକୁ ନୁହଇ ସରି

।।

ତୁମ୍ଭେ ବୋଲିବ କେଉଁ ଭାବେ ପୁଣ

।

ଫେଡ଼ି କହିବା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଶୁଣ

।।

ଆପଣା ଦେହରୁ ଜନ୍ମଇ ବ୍ୟାଧି

।

ଯେମନ୍ତ ପ୍ରକାରେ ଭଗାରି ସାଧି

।।

ବନରୁ ଆଣିବା ଔଷଧ ମୂଳ

।

ଭକ୍ଷିବା ମାତ୍ରକେ ଦେହ କୁଶଳ

।।

ପରହୋଇ ଯେବେ ହିତ ହୋଇଲା

।

ସେହି ସେ ବନ୍ଧୁ ଶାସ୍ତ୍ରରେ କହିଲା

।।

।

ଋଣର ଶେଷ ନ ବୁଝିବ ପୁଣ

।।

ବ୍ୟାଧିର ଶେଷରେ ଶତ୍ରୁରଶେଷ

।

ଏସବୁ ଶେଷ ନ ରଖିବ ଲେଶ

।।

ଏମାନଙ୍କୁ ଯେବେ କରିବ ହେଳା

।

ପଛକୁ ବୁଡ଼ିବ ଆପଣା ଭେଳା

।।

।

ଜଣେ ଲାଗି ଯେବେ ଘର ଭାଜଇ

।।

ଯେବେସେ ଜଣକୁ ତ୍ୟାଗ କରିବ

।

ତେବେ ସେଘର ନିଶ୍ଚୟ ରହିବ

।।

ଘରକୁଲାଗି ଗ୍ରାମ ଭାଜୁ ଥିଲେ

।

ସେଘରକୁ ତ୍ୟାଗ କରିବ ଭଲେ

।।

ଗ୍ରାମଲାଗି ଦେଶ ଯେବେଟି ଭାଜି

।

ଲୋଭନକରିସେ ଗ୍ରାମକୁ ତେଜି

।।

ଆତ୍ମାକୁ ଯେବେ ବିପତ୍ତି ପଡ଼ିବ

।

ସେ ପୃଥ୍ୱୀତେଜି ଅନ୍ୟପୃଥୀ ଯିବ

।।

ଆବର କଥାଏ କହିବା ଶୁଣ

।

ଯେତେଠାରେ ଲଜ୍ଜା ନକରିପୁଣ

।।

।

ଲଜ୍ଜା ନ କରିବ ନୃତ୍ୟ ରଙ୍ଗରେ

।।

ରିପୁ ସଂଗ୍ରାମେ ସ୍ତିରୀ ସଙ୍ଗବେଳେ

।

ଭୋଜନେ ଗୃହ ବ୍ୟବସାୟକାଳେ

।।

ଏତେଠାରେ ଯେବେ କରିବଲାଜ

।

ଅଧର୍ମ ବୋଲାଇ ନୁହଇ କାର୍ଯ୍ୟ

।।

।

ସବୁ ପର୍ବତେ କି ମାଣିକ୍ୟ ଥାଇ

।।

ହିମବନ୍ତ ଗିରି ଯେବଣ ସ୍ଥାନ

।

ତହିଁରୁ ଉପୁଜେ ମାଣିକ୍ୟମାନ

।।

ସବୁ ହସ୍ତୀଏ ନୁହନ୍ତି ଶକତା

।

ଐରାବତ କୁଳେଥାଏ ମୁକୁତା

।।

ସବୁ ଦେଶରେ କି ସାଧବ ଥାଇ

।

ଧନୀ ଲୋକକୁ ଯେ ସାଧବ କହି

।।

ସବୁ ଗୃହରେ କି ଥାଏ ନନ୍ଦନ

।

ସବୁ ବନରେ କି ଥାଏ ଚନ୍ଦନ

।।

ମଳୟ ନାମେ ସେ ଯେଉଁ ପର୍ବତ

।

ତହିଁରେ ପବନ ବହେ ବସନ୍ତ

।।

ସେ ପବନ ଯେଉଁ ବନକୁ ଯାଏ

।

ସେହି ବନରେ ଯେ ଚନ୍ଦନ ହୁଏ

।।

।

ଯେଉଁ ଲୋକ ସଙ୍ଗେ କରିବ ପ୍ରୀତି

।।

ନିକର ବଚନ କହୁଛି ଏତେ

।

ତାହାସଙ୍ଗେ କଥା ନକରି ଯେତେ

।।

ତାସଙ୍ଗେ ଦ୍ରବ୍ୟ କାରବାର କେବେ

।

କରିବ ନାହିଁଟି ଭାବେ ଅଭାବେ

।।

ସେ ଲୋକଠାରେ ଦ୍ରବ୍ୟ ଦେବ ନାହିଁ

।

ଦେଲେ ଆଉ ତାକୁ ମାଗିବ ନାହିଁ

।।

ଭାରିଯାକୁ ଯେବେ ଦେଖିବ ତାର

।

କଥା ନ କହିଲେ ରହେ ବେଭାର

।।

ଜୁଆ ନଖେଳିବ ତା ତୁଲେଯାଇ

।

ତେବେ ସେ ପ୍ରୀତି ସବୁଦିନଥାଇ

।।

।

ଯେଉଁ ଭାରିଯା ପ୍ରାଣ ନାୟକରେ

।।

ଯେଉଁ ଦେଶରେ କର ପୀଡ଼ା ପାଇ

।

ଯେଉଁ ନଦୀରେ କୁମ୍ଭୀରଟି ଥାଇ

।।

ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟେ ଥିଲେ ଘଟଇ ନାଶ

।

ଯେଉଁ ଭୋଜନରେ ଜୀବନ ଶେଷ

।।

ସ୍ୱରୂପ ବଚନ କହୁଛି ଏବେ

।

ଏତେ ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ଦୂରକର ତେବେ

।।

।

ପଣ୍ଡିତ ହୋଇ ଶୂରବନ୍ତ ପଣେ

।।

ସକଳଗୁଣେ ଯେ ନୋହେ ବକତା

।

ସେ କି ସୁପଣ୍ଡିତ ପଣେ ସକତା

।।

ନାନା ଅନ୍ୟାଚାର ଯେବଣ ଘର

।

ସେଘର ଛାରକୁ ଲେଖା ନକର

।।

।

ସେ ଯେବେ ହୁଏ ଅତି ଅଳସୁଆ

।।

ଅଳପ ହତଶ୍ରୀ ଆଶ୍ରେ ଯାହାକୁ

।

ଶୂରବନ୍ତ ବୋଲି ନବୋଲି ତାକୁ

।।

।

ତରୁଣ କାଳରେ ସଞ୍ଚିବ ଧନ

।।

ତୃତୀୟ କାଳେ ଧର୍ମ ଚିନ୍ତା ହୋଇ

।

ଚତୁର୍ଥ କାଳରେ କିଛିହିଁ ନୋହି

।।

ବିଦ୍ୟା ଆଦି ନାନା ଧର୍ମ ବିଚାରି

।

ଶୂରବନ୍ତ ପଣେ ତପସ୍ୟା କରି

।।

ନିର୍ଦ୍ଧନ ହୋଇଲେ ଦରିଦ୍ର ଭାବେ

।

କିଛିହିଁ କରି ନ ପାରିବ ତେବେ

।।

ଯାହା ହୃଦୟେ ପାଠଶାସ୍ତ୍ର ନାହିଁ

।

ବନ୍ଧୁ ଲୋଡ଼ିଲେ ସେ ପାଇବ କାହିଁ

।।

।

ବିଦ୍ୟା ବନ୍ଧୁ ଥିଲେ ବିପଦେ ସଖା

।।

ବିପତ୍ତିକାଳେ ଥାଏ ଯେବେ ଧନ

।

ସେ ତାକୁ ହୁଏ ବଳ ପକ୍ଷମାନ

।।

ଭର୍ତ୍ତାକୁ ପତ୍ନୀ ସଖା ଗୃହକାଳେ

।

ଧର୍ମ ସଖାହୁଏ ମରିବାବେଳେ

।।

।

ବ୍ୟାଧିସମ ଶତ୍ରୁ ନାହିଁଟି ଆନ

।।

ନିଜପତ୍ନୀ ସମ ନାହିଁ ଯେ ସ୍ନେହ

।

ଦଇବୁ ପରବଳ କେବା କହ

।।

।

ପ୍ରତିଦିନ ତାର ଭୋଜନ ସୁଖ

।।

ଯାହା ଭାରିଯା ପ୍ରିୟବତୀ ଅଟେ

।

ସୁସେବା କରି ଗୃହସ୍ଥକୁ ଖଟେ

।।

ପ୍ରିୟବତୀ ହୋଇ ଯାର ଯୁବତୀ

।

ସେ ପୁରୁଷ ଘରେ ଉତ୍ସବ ନିତି

।।

।

ବନ୍ଧୁବାନ୍ଧବ ଯେ ସେବକଲୋକ

।।

କୋଟି ସମ୍ପତ୍ତି ତା ଗୃହରେ ଥାଇ

।

ଭାରିଯା ଏକା ପ୍ରିୟବତୀ ନୋହି

।।

ସେ ଗୃହ ତାହାକୁ ଅରଣ୍ୟ ସମ

।

ମନ ଚଞ୍ଚଳେ ଚିତ୍ତ ହୁଏ ଭ୍ରମ

।।

ଭାରିଯା ବିହୀନେ ଯେମନ୍ତେ ଘର

।

ବନରେ ଥିବାଟି ଭଲ ପ୍ରକାର

।।

।

ମଧୁର ଭାଷା ଗୃହସ୍ଥକୁ କହି

।।

ଭୋଜନ ଶୟନ ସୁଖରେ ଯେବା

।

ବଚନ ନଲଙ୍ଘି କରଇ ସେବା

।।

ଏମନ୍ତ ପ୍ରକାରେ ଯାହାର ସ୍ତିରୀ

।

ଦିନକୁ ଦିନ ବର୍ଦ୍ଧମାନ ଶିରୀ

।।

ଶୁକଳ ପକ୍ଷରେ ଚନ୍ଦ୍ରମା ଯେହ୍ନେ

।

ଗୃହସ୍ଥଦେହ ବିକାଶଇ ତେହ୍ନେ

।।

।

ପୁତ୍ରକୁ ଲୋଡ଼ା କରି ପିଣ୍ଡହିତେ

।।

ତୁମ୍ଭେ ବୋଲଅବା କିମ୍ପାଇ କହ

।

ବୃଦ୍ଧକାଳେ ହେଲେ ପୋଷଇପୁଅ

।।

ଅନ୍ତକାଳେ ତାରେ ସେ ପିଣ୍ଡବାଢ଼ି

।

ତେଣୁକରି ପୁତ୍ର ଭାରିଯା ଲୋଡ଼ି

।।

ହିତକାଳର ପ୍ରୟୋଜନ ମିତ

।

ସବୁ ସମୟେ ପ୍ରୟୋଜନ ବିତ୍ତ

।।

।

ଜୀର୍ଣ୍ଣ ହେଲେ ତାକୁ ପ୍ରଶଂସାକରି

।।

ଆପଣା ଭାରିଯା ବୟସ ଗଲେ

।

ତେବେ ସେ ପ୍ରଶଂସା କରିବ ଭଲେ

।।

ସଂଗ୍ରାମ ଭୂମିରେ କ୍ଷତିୟ ପଣେ

।

ଯୁଦ୍ଧକରି ଯେବେ ଗଡ଼ଇ ରଣେ

।।

ଯେବଣ କୃଷି ଥିବଟି କ୍ଷେତ୍ରରେ

।

ଆୟକରି ଆଣି ଥୋଇବ ଘରେ

।।

ତେବେ ସେ ତାହାକୁ ପ୍ରଶଂସା କରି

।

ଶାସ୍ତ୍ରରେ କହିଛି ସଦା ବିଚାରି

।।

।

କୁଳସ୍ତିରୀ ଯେବେ ବିଟପୀ ହୋଇ

।।

ବୃଦ୍ଧ ଗୋରୁ ଆଦି ପୁରୁଣାବାସ

।

ଏତେ ପଦାର୍ଥର ନ ଯିବ ପାଶ

।।

।

ବିପ୍ରହୋଇ ତାର ଥିବ ମୂର୍ଖତ୍ତ୍ୱ

।।

ବୃଷଭ ଯେବେ କାମମତ୍ତ ହୋଇ

।

ଧେନୁ ସଙ୍ଗତରେ ଗୋଡ଼ାଇ ଥାଇ

।।

ଅନ୍ତଃପୁରକୁ ଯେଉଁ ନାରୀ ଯାଇ

।

ଏତେ ଲୋକପାଶେ ନଯିବ କେହି

।।

।

ଯେଉଁ ସ୍ତିରୀ ରତ ପର ପୁରୁଷ

।।

ମିତ୍ରହୋଇ ହାଦେ ନଥାଇ ବ୍ୟଥା

।

ଭଗାରି ଆଗେ କହେ କଟୁକଥା।।

ପୁତ୍ର ହୋଇ ଯେବେ ପିତାକୁ ରାଗେ

।

ଏମାନଙ୍କୁ ତ୍ୟାଗ କରିବ ବେଗେ

।।

ଆବର କଥାଏ ଶୁଣ ସନ୍ଦେଶ

।

ଯେବଣ ଲୋକକୁ ନାହିଁ ବିଶ୍ୱାସ

।।

।

ତାହାକୁ ବିଶ୍ୱାସ ନଯିବ କେହି

।।

ଅବିଶ୍ୱାସୀ ଖଳ ଦୁର୍ଜନଜନ

।

ଗ୍ରାମକୂଟ ହୋଇଯେଉଁ ପ୍ରଧାନ

।।

ଭଗାରୀ କଳହକାରିଣୀ ନାରୀ

।

ଏହାକୁ ବିଶ୍ୱାସ କଲେଟି ମରି

।।

।

ଅଜୀର୍ଣ୍ଣେ ଭୋଜନ ହୁଅଇ ବିଷ

।।

ଦରିଦ୍ରଲୋକ ଯେ ସ୍ୱଭାବେ କଷ୍ଟୀ

।

ବିଷପ୍ରାୟେ ତାକୁଲାଗଇ ଗୋଷ୍ଠୀ

।।

ଆବର ଅଧିକ କହିବା କିସ

।

ବୃଦ୍ଧଲୋକକୁ ଯୁବାସ୍ତିରୀ ବିଷ

।।

ଗୁଣବନ୍ତ ପୁତ୍ର ଗୋଟିଏ ହେଉ

।

ନିର୍ଗୁଣ ତନୟ କୋଟିଏ ନୋହୁ

।।

ତୁମ୍ଭେ ବୋଲିବଟି କେମନ୍ତ ଅବା

।

କାହିଁ ଦେଖିଲା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତକୁ ଦେବା

।।

ଗୁଣବନ୍ତ ବୋଲି ଚନ୍ଦ୍ରକୁ କହି

।

ଲକ୍ଷେଯୋଜନରେ ଥାଏ ସେ ଉଇଁ

।।

କେତେଦୂରେ ଉଦେ ହୁଅଇ ଦେଖ

।

ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ କରଇ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡଯାକ

।।

ଦିବସ ପ୍ରାୟେକ ଦିଶଇ ମହୀ

।

ଗୁଣବନ୍ତ ବୋଲି ତାହାକୁ କହି

।।

ଲକ୍ଷତାରାଗଣ ହେଲେ ଉଦୟ

।

ସେ ନିକି ଦିଶିବେ ଚନ୍ଦ୍ରମା ପ୍ରାୟ

।।

ଏହି ପ୍ରକାରେ ଭଲ ମନ୍ଦ କଥା

।

ମୂର୍ଖ ବିଦ୍ୟାବନ୍ତ ପଣ୍ଡିତ ଯଥା

।।

ମୁର୍ଖର ସବୁକଥା ଅବିଗୁଣ

।

ପଣ୍ଡିତଗୋଷ୍ଠୀ ତାହାକୁ ନ ଗଣ

।।

ବିଦ୍ୟାବନ୍ତ ଲୋକ ସବୁହୁଁ ଭଲ

।

ଆହେ ସାଧୁଜନେ ତୁମ୍ଭେ କି ବୋଲ

।।

।

ସମ୍ପତ୍ତି ବିପତ୍ତି ଶୁଣ କଥାଏ

।।

ଭାନୁ ଯେତେବେଳେ ଉଦୟ ହୋଇ

।

ଅଳପ ଜ୍ୟୋତି ପ୍ରକାଶିଣ ଥାଇ

।।

ବେନିପକ୍ଷରେ ତେଜ ବର୍ଦ୍ଧମାନ

।

ଅସ୍ତକାଳେ ପୁଣି ହୁଅଇ ଲୀନ

।।

ମହତ ଲୋକମାନଙ୍କର ଠାରେ

।

ସମ୍ପତ୍ତି ବିପତ୍ତି ଏହି ପ୍ରକାରେ

।।

।

ବିପତ୍ତି ପୁଣି ପଡ଼ୁଥାଏ କେତେ

।।

ନକ୍ଷତ୍ରମାନେ ଯେ ଅଟନ୍ତି ସାନ

।

ସେହିମତି ଥାନ୍ତି ସକଳ ଦିନ

।।

ସାନ ଲୋକଙ୍କର ସବୁ ସମାନ

।

ସମ୍ପତ୍ତି ବିପତ୍ତିରେ ନୋହେଭିନ୍ନ

।।

।

ନିର୍ଗୁଣିକ ଲୋକ କି ଭାବ ଜାଣି

।।

ତୁମ୍ଭେ ବୋଲିବ ସେ କେମନ୍ତ ଅବା

।

କାହିଁ ଦେଖିଲା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତକୁ ଦେବା

।।

ଜଳ ଭିତରେ ନଳିନୀର ବାସ

।

ମଣ୍ଡୁକୀଥାଇ ଯେତାହାର ପାଶ

।।

ସବୁଦିନେ ବୃକ୍ଷମୂଳରେ ଅଛି

।

ପଦ୍ମର ଭାବ ନ ଜାଣଇ କିଛି

।।

ଭୃଙ୍ଗଥାଏ ବନେ ବହୁତ ଦୂରେ

।

ଫୁଟିଲେ ଆସଇ ସେତ ତତ୍ପରେ

।।

ପଦ୍ମ ମକରନ୍ଦ କରଇ ଭୋଗ

।

ଯେବଣ ପଦାର୍ଥ ଯାହାକୁ ଯୋଗ

।।

ଗୁଣକର୍ମ ଯେଣୁ ନ ଜାଣେ କିଛି

।

ସେ ଲୋକ ପାରୁଶେ ଥିଲେକିଅଛି

।।

।

କନ୍ୟା ଉଚ୍ଚ ନୀଚ ବର ବିଧାନ

।।

ରାଜକୁଳେ କନ୍ୟା ବିରୂପା ଥିବ

।

ସେ ଯେବେସୁମନେ ଯାଚିଣଦେବ

।।

ବରିବ ବିରୂପ ନ ବାଛି ତାହା

।

ନୀଚ ରୂପବନ୍ତେ ନୋହିବ ବାହା

।।

ସେ ଯେବେ ସ୍ୱରୂପ କୁରୂପ ହେଉ

।

ବରିବ ସଂଶୟ ନ କରି ଆଉ

।।

।

ତହିଁରୁ ଅମୃତ ହରିବ ସ୍ୱଚ୍ଛେ

।।

ଅମେଧ ଦ୍ରବ୍ୟରେ କାଞ୍ଚନ ଥିଲେ

।

ଗ୍ରହଣ କରିବ କହୁଛି ଭଲେ

।।

ନୀଚଠାରେ ଯେବେ ସୁବିଦ୍ୟାଥିବ

।

ଗୁରୁପ୍ରାଏ ମଣି ଶିକ୍ଷା କରିବ

।।

ଅକୁଳେ ଯେବେ ସ୍ତିରୀ ରତ୍ନଥାଇ

।

ବରିବ ମନେ ସଂଶୟ ନ ଥୋଇ

।।

ସମୁଦ୍ରୁ ଯେସନେ ବିଷ ଅମୃତ

।

ଜାତ ହୋଇଅଛି ଏ ଦୁଇମତ

।।

ଗୁଣ ଥିବାରେ ଅମୃତକୁ ଭୁଞ୍ଜି

।

ବିଷକୁ ଡରି ଦୂରକରି ତେଜି

।।

ଏହି ପ୍ରକାରେଟି ଉତ୍ତମ ରୀତି

।

ଆବର କହିବା ଶୁଣ ନୃପତି

।।

।

ବର୍ଦ୍ଧମାନ ହୁଏ ତାହାର ଶିରୀ

।।

ପରକୁ ଯେ ପ୍ରାଣୀ ଚିନ୍ତଇ ମନ୍ଦ

।

ନିଶ୍ଚୟ ତାହାର ତୁଟଇ କନ୍ଧ

।।

।

ସନ୍ଥ ଦିଶଇ ତାକୁ କୀଟପ୍ରାୟେ

।।

ସାଧୁ ଲୋକମାନେ କହନ୍ତି ଯାହା

।

କେବେହେଁ ତାକୁ ନ ରୁଚଇ ତାହା

।।

ପାପକୁ ଯାହାର ବିଚାର ନାହିଁ

।

ସନ୍ଥକୁ ଭୟ ସେ କରିବ କାହିଁ

।।

ସେ ତାହାର ଜାତି ସ୍ୱଭାବ ଗୁଣ

।

ଫେଡ଼ି କହିବା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଶୁଣ

।।

।

ସହସ୍ର ବେଳ ପରିଯାନ୍ତେ ଧୂଅ

।।

କେବେହେଁ କଳା ନଛାଡ଼ଇ ତାର

।

ଦୁର୍ଜନ ସ୍ୱଭାବ ଏହି ପ୍ରକାର

।।

।

ଚକ୍ଷୁକୁ ତାର ନ ଦିଶଇ ଆନ

।।

ସ୍ୱଭାବେ ଦରିଦ୍ର ହୋଇଣ ଥାଇ

।

ଧନ ଅର୍ଜିଲେ ବଡ଼ଲୋକ ହୋଇ

।।

ଆଗପଛ ବେନି ବିଚାର ଛାଡ଼େ

।

ସମ୍ପତ୍ତି ପଟଳ ଚକ୍ଷୁରେ ପଡ଼େ

।।

ଭଲ ଭଲ ଲୋକ ଦିଶନ୍ତି ନାହିଁ

।

ପାପ ପୁଣ୍ୟକୁ ତା ବିଚାର କାହିଁ

।।

ଯେତେବେଳେ ପୁଣି ସରଇ ଧନ

।

ଚକ୍ଷୁକୁ ବିପତ୍ତି ହୋଏ ଅଞ୍ଜନ

।।

ଯାହାଙ୍କୁ କହୁ ନଥାଏ ସେ କଥା

।

ସେମାନଙ୍କୁ ପୁଣି ନୁଆଁଏ ମଥା

।।

ଧନ ସ୍ୱଭାବେ ଅଚଞ୍ଚଳ ନୋହି

।

କୁଳ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ସେକରିବ ନାହିଁ

।।

ନିଷ୍କଳଙ୍କ ପଦ କେ ପାରେ ବାଛି

।

କଳଙ୍କ ପୁଣି ସବୁଠାରେ ଅଛି

।।

ଏଥର ସଂଶୟ ଫେଡ଼ିବା ପୁଣ

।

କାହିଁ ଦେଖିଲା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଶୁଣ

।।

।

ସକଳ ଦେବତାଙ୍କ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଜାଣ

।।

ଅମର ରାଜାପଣେ ଯାକୁ ମାନି

।

ତାଠାରେ ମେଷାଣ୍ଡଚିହ୍ନଯେ ପୁଣି

।।

ବୁଧ ନୃପତିର ଚନ୍ଦ୍ରମା ପିତା

।

ସକଳ ପ୍ରାଣୀର ସେ ଜୀବଦାତା

।।

ବୃହସ୍ପତି ଶାପ କଳଙ୍କ ଦୁଃଖେ

।

ମୃଗଲାଞ୍ଛନକୁ ବସିଛି ସୁଖେ

।।

ଅଶେଷ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଠାକୁର ହରି

।

ଜନମ ଲଭିଲେ ମଥୁରାପୁରୀ

।।

ଡରି ବସୁଦେବ ଚୋରାଇ ନେଲା

।

ନନ୍ଦଘରେ ନେଇ ଗୁପତେ ଦେଲା

।।

ଗଉଡ଼ ବୋଲନ୍ତି ସଜଳ ଲୋକ

।

ତେଡ଼େପ୍ରଭୁଠାରେ ଏଡ଼େ କଳଙ୍କ

।।

ବଶିଷ୍ଠୠଷିଙ୍କି କଳଙ୍କ ଅଛି

।

ବେଶ୍ୟାପୁତ୍ର ବୋଲି ତାହାଙ୍କୁ ବାଛି

।।

ସକଳ ଜନ୍ତୁର ନୃପତି ଯମ

।

ପାପପୁଣ୍ୟ ବେନି ବିଚାରେ ଧର୍ମ

।।

ତାହା ତହିଁ ଅଛି କଳଙ୍କ ଯେତେ

।

ବିସ୍ତାରକରି ତାକହିବା ତୋତେ

।।

କୃମିରୋଗ ତାର ଚରଣେ ଥାଇ

।

ରୁଧିରମାନ ଯାଉଥାଏ ବହି

।।

ଅଗ୍ନିଦେବତା ଅଟେ ବଡ଼ଲୋକ

।

ତାହାତହିଁ ପୁଣି ଅଛି କଳଙ୍କ

।।

ଘୃତ ଅମୃତ ହୋମ ଯଜ୍ଞେ ପାଇ

।

ଚନ୍ଦନ ଭକ୍ଷଇ ଅମେଧ୍ୟ ଖାଇ

।।

ପରାଶରଙ୍କର ନନ୍ଦନ ବ୍ୟାସ

।

ତାଙ୍କର ମହିମା କହିବା କିସ

।।

ଅଠର ପୁରାଣ ଯେ ଚାରିଦେବ

।

ହୃଦୁ ଜାତ କରେ ଅନେକ ପଦ

।।

ତେଡେ ଋଷିଙ୍କି ସେ ଦୁଷଣବାଣୀ

।

ଲଲାଟ ଲିଖନ ଅଛି ଯେ ପୁଣି

।।

କଇବର୍ତ୍ତୀ ପୁତ୍ର ବୋଲନ୍ତି ଲୋକ

।

ତେଡ଼େଋଷିଠାରେ ଏଡ଼େ କଳଙ୍କ

।।

ସପତ ସିନ୍ଧୁ ଯେ ଅଗାଧ ଜଳ

।

ଘେରି ରହିଛି ପୃଥିବୀ ସକଳ

।।

ଯାହା ଦର୍ଶନେ ମହାପାପ ଲେଛି

।

ତାହାଠାରେ ପୁଣି କଳଙ୍କ ଅଛି

।।

ତୀର୍ଥଯାତ୍ରା ବୋଲି ଜଗତେ ଭଣି

।

ତେଡ଼େବଡ଼ ଜଳ ହୋଇଲା ଲୁଣି

।।

ପଞ୍ଚପାଣ୍ଡବେ ଯେ ପଣ୍ଡୁ ନନ୍ଦନ

।

ତାଙ୍କଠାରେ ଅଛି କଳଙ୍କମାନ

।।

ବିଧାତା ଲିଖନ ଏ ଘଟସୁତ୍ର

।

ଏକ ବାପୁର ସେ ନୁହନ୍ତି ପୁତ୍ର

।।

ଈଶ୍ୱରଙ୍କୁ ବୋଲି ଯେ ବଡ଼ଲୋକ

।

ତାଙ୍କଠାରେ ଅଛି ବଡ଼କଳଙ୍କ

।।

ନଗ୍ର ଉପେକ୍ଷି ଶମଶାନ ବାସୀ

।

ହାତୀଘୋଡ଼ା ତେଜି ବୃକ୍ଷରେ ବସି

।।

ଚନ୍ଦନ କର୍ପୁର କସ୍ତୁରୀ ଧୂଳି

।

ଏମାନ ତେଜିଣ ବିଭୂତିବୋଳି

।।

ସଂସାର ଜନଙ୍କୁ କିମ୍ପାଇ ଲେଖ

।

ଏଡ଼େ ଲୋକଠାରେ ଏତେକଳଙ୍କ

।।

ନିଷ୍କଳଙ୍କ ହୋଇ କେହିତ ନାହିଁ

।

କଳଙ୍କ ଅଛି ଯେ ସବୁରିଠାଇଁ

।।

ଦୁର୍ଜ୍ଜନ ଲୋକ ନ ଜାଣନ୍ତି କିଛି

।

ଉତ୍ତମ ଲୋକଙ୍କୁ କହନ୍ତି ବାଛି

।।

ଭଲମନ୍ଦ ବେନିକର୍ମ ନ ଜାଣେ

।

ଟାହି କରୁଥାନ୍ତି ବଡ଼ିବା ପଣେ

।।

ଦୁର୍ଜ୍ଜନ ଲୋକର ପ୍ରତିଜ୍ଞା ଗାଢ଼

।

କାଳ ସର୍ପରୁ ସେ ଅଟଇ ବଡ଼

।।

କାଳସର୍ପ ଧର୍ମ ଗୁଣ ବିଚାରେ

।

ଦଂଶିଲେ ମନୁଷ୍ୟ କ୍ଷଣକେ ମରେ

।।

ଆଉ ଅଧିକ ନ ଲାଗଇ କଷ୍ଟ

।

ଦୁର୍ଜ୍ଜନ ଲୋକ ଅତିବଡ଼ ନଷ୍ଟ

।।

ଗୋରୁ ବ୍ରାହ୍ମଣ ସ୍ତିରୀହତ୍ୟା ମୂଳେ

।

ଏତେକ ପାପ ସେ କରନ୍ତିଠୂଳେ

।।

।

କାଷ୍ଠ ପଡ଼ିଲେ ଯେହ୍ନେ ଭାସିଯାଇ

।।

ନାନା ଜନ୍ତୁମାନ କରଇ ନାଶ

।

ତେଣୁକରି ତାଙ୍କୁ ନାହିଁ ବିଶ୍ୱାସ

।।

ତାହାଙ୍କସଙ୍ଗେ ନକରିବ ଗୋଷ୍ଠୀ

।

କଲେପୁଣି ପଛେ ହୋଇବକଷ୍ଠୀ

।।

ଏ କଥାକୁ ହେଳା ନ କର ପୁଣ

।

ଫେଡ଼ି କହିବା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତକୁ ଶୁଣ

।।

।

ଶୂରବନ୍ତ ତହିଁ ତଳକୁ ଗଲା

।।

ପଥଶ୍ରାନ୍ତ ହୋଇ ବସିଲା ଧୀରେ

।

କାକ ମଳତ୍ୟାଗ କଲା ତା ପରେ

।।

ରାଜହଂସ ପକ୍ଷୀ ଗୋଟିଏ ଆସି

।

ସେଥିଲା ତାହାର ସନ୍ନିଧ୍ୟେ ବସି

।।

ବୃକ୍ଷତଳରେ ବସିଅଛି ଯେହୁ

।

କରେ ଧନୁଶର ଧରିଛି ସେହୁ

।।

ତରୁ ଉପରକୁ ଚାହାନ୍ତେ ଲୋକ

।

ଦେଖିଲା ବୃକ୍ଷରେ ବସିଛି କାକ

।।

ତୂଣୀରୁ ଶର ଗୋଟିଏକ ଆଣି

।

କାକ ଉପରକୁ ବିନ୍ଧିଲା ଟାଣି

।।

ଦଇବେ ଚତୁର ସେ କାକପକ୍ଷୀ

।

ଉଡ଼ି ପଳାଇଲା ନାରାଚ ଦେଖି

।।

ହଂସ ଯେବସିଥିଲା ସେହି ଡାଳେ

।

କାଣ୍ଡ ବାଜିଲା ତା ହୃଦକମଳେ

।।

ନାରାଚଘାତେ ନ ପାରିଲା ଉଡ଼ି

।

ତଳେପଡ଼ି ପ୍ରାଣ ଗଲା ତ ଛାଡ଼ି

।।

ତେଣୁକରି ଦୃଷ୍ଟ ପ୍ରାଣୀକି ଡରି

।

ସଙ୍ଗଥିଲେ ସନ୍ଥଲୋକହିଁ ମରି

।।

।

ତାରେ ଲେଶ ନାହିଁ ଦୟାଭାବ

।।

ଦୁର୍ଜ୍ଜନ ଲୋକର ମନ୍ଦ ବ୍ୟବସ୍ଥା

।

ତାହାଠାରେ ନାହିଁ କ୍ଷମାର କଥା

।।

ବେଶ୍ୟା ସ୍ତିରୀର ଚଞ୍ଚଳ ସ୍ୱଭାବ

।

ପୁଂସଠାରେ ନାହିଁତା ସ୍ନେହଭାବ

।।

କାମୁକ ଲୋକ ଯେ ଅବୋଧମତ

।

ତାହାଠାରେ କିବା ଲୋଡ଼ିବସତ

।।

।

ସେ ପ୍ରାଣୀଟି ନାଶ ଯାଏ ତତ୍ପରେ

।।

ତୁମ୍ଭେ ବୋଲିବ କେଉଁ ଭାବେ ଅବା

।

ଏଥକୁ ଶୁଣ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଦେବା

।।

କରତକାରୀ ଯେ କରତ ନେଇ

।

ପଟା କରତିଲେ ବନରେ ଯାଇ

।।

ଯେସରି ଲାତାକୁ ଯନ୍ତାଇ ଦେଲେ

।

ଯେ ଅଧା ହୋଇଛି କୀଳା ମାଇଲେ

।।

ନିଜ ମନ୍ଦିରକୁ ଗଲେ ସେମାନେ

।

ବାନରପଲ ଯେଥିଲେ ସେ ବନେ

।।

ସେ ପଲ ନାୟକ ଯେଉଁ ବାନର

।

ସେ ଯାଇ ବସିଲା ପଟା ଉପରେ

।।

ବେନିପାଶକୁ ତା ଗୋଡ଼ ଲମ୍ବାଇ

।

ବୃକ୍ଷଣ ସେ ପଟା ସନ୍ଧିରେ ରହି

।।

ଦଇବେ ମକଟ ଜାତି ସ୍ୱଭାବେ

।

ବୃକ୍ଷଡାଳ ଧରି ଝୁଲନ୍ତି ସର୍ବେ

।।

ସେହିମତି ବୁଝି କୀଳା ଧଇଲା

।

ଦୋହଲିହୁଅନ୍ତେ ବାହାରି ଗଲା

।।

ପଟା ଜାକିଯାନ୍ତେ ଫାଟିଲା ମଞ୍ଜି

।

ବାନର ଜୀବନ ଛାଡ଼ିଲା ଗର୍ଜି

।।

ଏହିମତି ନିଜ ବୃତ୍ତି ଛାଡ଼ିଲେ

।

ନାଶକୁ ଯାଇଟି ଅବୃତ୍ତି କଲେ

।।

।

ଦଶହାତଠାରୁ ଘୁଞ୍ଚିବ ଦେଖି

।।

ହାତୀକି ହଜାର ହାତରୁ ତେଜି

।

ଶଏ ହାତଠାରୁ ଘୁଞ୍ଚିବ ବାଜୀ

।।

ଦୁର୍ଜ୍ଜନଲୋକ ଯେଉଁଠାରେ ଥିବ

।

ସ୍ଥାନ ତ୍ୟାଗକରି ସେଠାରୁ ଯିବ

।।

।

ସେ କେମନ୍ତେ ପୂଜା ପାଇବ ପୁଣ

।।

ବଡ଼ଲୋକର ହୋଇକିନା ଶିଷ୍ୟ

।

ଗୁଣ ନଥିଲେ ସେ କରିବ କିସ

।।

ଗୁଣଯୋଗୁ ଧନୁ ଅସ୍ତ୍ର ବୋଲାଇ

।

ଗୁଣ ନ ଥିଲାକୁ ବାଉଁଶ କହି

।।

ତୁମ୍ଭେ ବୋଲିବ କେଉଁଟାରେ ଅବା

।

ଏଥକୁ ପୁଣ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଦେବା

।।

।

ତିନିପୁରେ ଲୋକେ ଅଟନ୍ତି ପୂଜ୍ୟ

।।

ଦେବାଧିଦେବଙ୍କ ଉପରେ ରାୟେ

।

ନାମଧରନ୍ତେ ପାପ କ୍ଷୟଯାଏ

।।

ଗୁଣଥିଲାକୁ ତାକୁ ପୂଜାକରି

।

ବସୁଦେବର ତ ନାମ ନ ଧରି

।।

ପିତାହୋଇଣ ସେ କରିବ କିସ

।

ଗୁଣ ଥିଲାକୁ ପୁତ୍ର ପାଇ ଯଶ

।।

ଶାସ୍ତ୍ର ବିଚାର ଯେ ପାରଇ ବୁଝି

।

ଗୁଣଥିଲା ଲୋକ କୁଳ ନ ଖୋଜି

।।

ଏଥକୁ ଅପ୍ରତେ ନ କର ପୁଣ

।

କାହିଁ ଦେଖିଲା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଶୁଣ

।।

।

ଜନ୍ମ ହୋଇଲା ସେ କାକବିଷ୍ଠାରୁ

।।

ବୃକ୍ଷମାନଙ୍କର ଉପରେ ରାଜା

।

ବାସୁଦେବତୁଲ୍ୟ କରନ୍ତି ପୂଜା

।।

ଗୁଣ ଥିଲାକୁ ସେ ପୂଜାପାଇ

।

କୁଳ ତାହାର ନଖୋଜନ୍ତିକେହି

।।

ବିଷ୍ଣୁବାସନା ଯାହାଠାରେ ଅଛି

।

ସେଲୋକମାନଙ୍କ କୁଳ ନ ପୁଚ୍ଛି

।।

ତୁମ୍ଭେ ବୋଲିବ କେଉଁଭାବେ ଅବା

।

ଏଥକୁ ପୁଣ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଦେବା

।।

।

କୁଳ ତାହାର ନ ପୁଚ୍ଛନ୍ତି କେହି

।।

ଜଳମାନଙ୍କରେ ତା ଜଳ ଶ୍ରେଷ୍ଠ

।

ମଥାରେ ସିଞ୍ଚିଲେ ପାତକ ନଷ୍ଟ

।।

ଅଶେଷ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଠାକୁର ହରି

।

ତାଙ୍କ କୁଳଗୋତ୍ର ପୁଚ୍ଛି ନପାରି

।।

ବିଷ୍ଣୁ ବୈଷ୍ଣବ ଭିନ୍ନାଭିନ୍ନ ନୋହି

।

ବେଦେ ବ୍ରହ୍ମମୁଖେ ଅଛନ୍ତିକହି

।।

ଏକାଦଶୀ ନାମେ ଯେବଣ ବ୍ରତ

।

ତାହାର ମହିମା କେ କରୁଅନ୍ତ

।।

ବ୍ରତମାନଙ୍କରେ ନୃପତି ଯେହୁ

।

ତାରକୁଳଗୋତ୍ର ପୁଚ୍ଛଇ କେହୁ

।।

।

ଗୁଣହୀନେ ପୂଜା ନପାଏ ସେହି

।।

ଦଧିରୁ ଜନମ ଯେ ଘୃତରାଶି

।

ଭୋଜନବେଳେ ତା ଆଗପରଶି

।।

ଦଧି ଦୁଗ୍‌ଧମାନ ପଛକୁ ଥୋଇ

।

ଘୃତକୁ ଅଗ୍ରେ ଅନ୍ନସଙ୍ଗେ ଖାଇ

।।

ତେଣୁକରି ଗୁଣ ପୂଜନ୍ତି ସର୍ବେ

।

ନିର୍ଗୁଣର ମାନ୍ୟ ନୁହଇଲବେ

।।

ଆବର କଥାଏ କହିବା ଶୁଣ

।

ଯେତେଲୋକଠାରୁ ଘେନିବା ଗୁଣ

।।

।

କୁକୁଟ ଚାରି ପାଞ୍ଚ କାକଠାରୁ

।।

ଶ୍ୱାନଠାରୁ ଷଡ଼ଗୁଣ ଶିଖିବ

।

ଗଧଠାରୁ ତିନିଗୁଣ ରଖିବ

।।

ତୁମ୍ଭେ ବୋଲିବ କେଉଁଭାବେ ଅବା

।

କେଉଁ ଜନ୍ତୁଠାରୁ କିଗୁଣ ନେବା

।।

ଏଥକୁ ଅପ୍ରତେ ନ କର ପୁଣ

।

ଫେଡ଼ି କହିବା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଶୁଣ

।।

।

ବଡ଼ଜନ୍ତୁକୁ ଆକର୍ଷଣ ଯେତେ

।।

ସାନଜନ୍ତୁକୁ ସେହି ଭାବେଧରି

।

ପ୍ରଭୁ ସେବାକାର୍ଯ୍ୟ ଏରୂପେ କରି

।।

ସହସ୍ରେ ଟଙ୍କାକୁ ଆକଟ ଯେତେ

।

ଟଙ୍କାଏ ପାଇଁକି ଆକଟ ତେତେ

।।

ବକହୁଁ ଘେନିବ ଯେବଣ ଗୁଣ

।

ସେ କଥାହିଁ ଏବେ କହିବା ଶୁଣ

।।

ସେ ଯେହ୍ନେ ମାଛକୁ ଟାକିଣଥାଇ

।

ସଧୀରେ ସଧୀରେ ପାଦବଢ଼ାଇ

।।

ଅକଳ ହୋଇଲେ କିଛି ନକରେ

।

କଳେ ପେଡ଼ିଲେ ଧାତିକାରେଧରେ

।।

ଶତ୍ରୁଠାରେ ତେହ୍ନେ ନୋହିବ ଲାଜ

।

ସମୟ ଟାକି କରୁଥିବ କାର୍ଯ୍ୟ

।।

ଯେତେବେଳେ ତାକୁ ପାରିବ ସାଧି

।

ତେତେବେଳେ ଯାଇ ହୋଇବ ବାଦୀ

।।

ଆଗତ କରି ନ କହିବ କଥା

।

କହିଲେ ଆପଣେ ପାଇବ ବ୍ୟଥା

।।

ସାଧିବ ନାନା ପରକାର କରି

।

ଉଶ୍ୱାସ କଲେଟି ଆପଣେମରି

।।

ଏମନ୍ତ ଭାବେଟି ବକର ଗୁଣ

।

କୁକୁଡ଼ାର କଥା କହିବା ଶୁଣ

।।

।

କେଭେ ନଛାଡ଼େ ଥିବାଯାଏ ପ୍ରାଣ

।।

ଚଞ୍ଚଳ ପ୍ରକୃତି ଯେହ୍ନେ ତାହାର

।

ଡାକିଦିଏ ଥାଇ ରାତ୍ର ପ୍ରହର

।।

ସେହି ପରକାରେ ପାହାନ୍ତି ନିଶି

।

ହରିକୀର୍ତ୍ତନ କରୁଥାଏ ବସି

।।

ପାହାନ୍ତାରେ ଯେହେବ ଉଜାଗର

।

ଆୟୁବଳ ନିଶ୍ଚେ ବଢ଼ଇ ତାର

।।

ଭୋଜନକରେ ଯେହ୍ନେ ବନ୍ଧୁ ମେଳେ

।

ଚରଚା କରିବ ଯେଯାହା ବଳେ

।।

ଆପଦ ପଡ଼ିଲେ ପରିବାରଙ୍କୁ

।

ପକ୍ଷଘୋଡ଼ାଇ ରକ୍ଷାକରେ ତାଙ୍କୁ

।।

ସେହିଭାବେ ନିଜ କୁଟୁମ୍ବମାନ

।

ଆବୋରିଥିବ ଯେ ସକଳ ଦିନ

।।

ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ କଞ୍ଜଚରଣ

।

ଶିଶୁମତି କୃଷ୍ଣଦାସ ଶରଣ

।।

କୁକୁଟ ଲକ୍ଷଣ ଏଠାରୁ ଗଲା

।

କାକଗୁଣ ଏବେ କହିବା ଭଲା

।।

।

ବୁଝାଇ କହିବା ସୁଜନେ ଶୁଣ

।।

ବାୟସ ବୋଲିଣ କୁଆକୁ କହି

।

ସେହି ଭାବରେ ସେ ଚତୁର ହୋଇ

।।

ଏହି ପ୍ରକାରେ ଥେଣ୍ଟପଣ ଧରି

।

କୁଆପ୍ରାୟ ଚିତ୍ତ ଚଞ୍ଚଳ କର

।।

କୁଆ ଯେସନେ ଚାରିମାସେ ଗଲେ

।

ଯୁବତୀ ସଙ୍ଗତେ ରମଇ ଭଲେ

।।

ବେଳେ ଭୋଗକଲେ ବରଷପାଇଁ

।

ତାହା ଅଙ୍ଗସଙ୍ଗ ନ ଦେଖେକେହି

।।

କାକମତି ଲକ୍ଷ୍ୟ ଯେଉଁ କାଳରେ

।

ସ୍ତିରୀ ଭୋଗକରି ସେହି ପ୍ରକାରେ

।।

କୁଆ ଯେବେ ଖାଦ୍ୟ ବିଶେଷ ପାଇଁ

।

ଆରଦିନକୁ ତା ସଞ୍ଚିଣ ଥାଇ

।।

ଗୁପତେ ଲୁଚାଇ ଥୁଅଇ ଯାହା

।

ନ ମିଳିଲାଦିନ ଭୁଞ୍ଜଇ ତାହା

।।

କୁଆର ପ୍ରାୟେ ଅନିଦ୍ରାକୁ ଯିବ

।

ନିଦ୍ରା ହୋଇଥିଲେ ଚେତନା ଥିବ

।।

ଏଠାରୁ ଶେଷ କାକ ପାଞ୍ଚଗୁଣ

।

ଶ୍ୱାନକଥା ଏବେ କହିବା ଶୁଣ

।।

ଶ୍ୱାନ ଯେ କୁକୁର ସ୍ୱଭାବ ଯଥା

।

ତାହାଠାରୁ ଘେନ ଏ ଷଡ଼କଥା

।।

ଶ୍ୱାନ ଯେହ୍ନେ ଭକ୍ଷ ବହୁତ ଖାଇ

।

ଅଳପ ପାଇଲେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ

।।

ସେହିପ୍ରକାରେଟି ଶୁଣ ରାଜନ

।

ସନ୍ତୋଷ କରିବ ଆପଣା ମନ

।।

ଶ୍ୱାନ ଯେସନେ ନିଦ୍ରା ଯାଇଥାଇ

।

ଅଳପକେ ପୁଣି ଚେତନାପାଇ

।।

ସଚଳ ନିଶ୍ଚଳ ଦ୍ୱିଗୁଣ ମତ

।

ନିଦ୍ରା ଯିବ ଯେବେ ଏହି ସଂଯତ

।।

ଆବର ବଚନ କହିଣ ଦେବା

।

ଶ୍ୱାନତହୁଁ ଘେନ ଉତ୍ତମସେବା

।।

ଗୃହସ୍ଥ ଆହାରଦେଲେ ସେ ଖାଇ

।

ନଦେଲେ ପୁଣ ଉପବାସେ ରହି

।।

ନୋହିଲେ ଏଣେତେଣେ ମିଳେ ଯାହା

।

କର୍ମକୁ ଆଦରି ଭୁଞ୍ଜଇ ତାହା

।।

ଯେଉଁଆଡ଼େ ଥିଲେ ଘରକୁ ଆସେ

।

ସେବା କରିଥାଇ ଗୃହସ୍ଥ ପାଶେ

।।

ପ୍ରଭୁସେବା ହିଁ ଏହି ରୂପେ କରେ

।

ଆଉ କଥାମାନ ମନେ ନଧରେ

।।

ଆବର ହିତ ବଚନେକ କହୁଁ

।

ଶୂରବନ୍ତପଣ ଘେନ ତା ତହୁଁ

।।

ଯେଡେ ବଡ଼ ଲୋକ ହେଲେ ହେଁ ହେଉ

।

ଦେଖିଲେ ରଡ଼ିଦିଏ ଭାଉଭାଉ

।।

ଦୂରକୁ ଅଇଲେ ବହଇ ରାଗ

।

ଛାମୁରେ ପଡ଼ିଲେ ଯୁଝଇ ବେଗ

।।

ରାଜା ହେଉପଛେ ନ ଘୁଞ୍ଚେ ତାକୁ

।

ଶୂରବନ୍ତପଣ ବୋଲି ଏହାକୁ

।।

ନିକର ବଚନ କହିଲି ଯଥା

।

ଗଧଠାରୁ ଘେନ ଏ ତିନିକଥା

।।

।

ଅବିଶ୍ରାନ୍ତ ହୋଇ ବହଇ ଭାର

।।

ଯେଣିକି ନେବ ତାହାସୁଖେ ନେଉ

।

ତହିଁକି ଶୋଚନ ନଥାଏ ଆଉ

।।

ଶୀତ ଖରାଦିନେ ବରଷା ଘେନି

।

ଦୁଃଖ ସୁଖ ସହି ହୁଅଇ ତୁନି

।।

ସେହି ପ୍ରକାରେଟି ଅଧମ ଲୋକ

।

ବୋଝଭାରବହି ଲାଗଇ ବେକ

।।

କୃଷ୍ଣ ନାମରେ ଯେ ନୁହଇ ସୁଖୀ

।

ଗଧ ସଙ୍ଗତରେ ତାହାକୁ ଲେଖି

।।

ଆବର ବଚନ କହିବା ଯେ ତା

।

ଯେଉଁ ପାଞ୍ଚଲୋକ ଧର୍ମର ପିତା

।।

ସେ କଥା ଏବେ ମୁଁ କହିବି ପୁଣ

।

ସନ୍ତୋଷ ହୋଇ ସାବଧାନେ ଶୁଣ

।।

।

ଧର୍ମପିତା ବୋଲି ତାକୁଇ କହି

।।

ମହାଭୟରୁ ଯେ କରଇ ପାର

।

ଶାସ୍ତ୍ରର ପ୍ରମାଣେ ସେ ପିତା ତାର

।।

ବିଦ୍ୟା ପଢ଼ାଇ ଯେ କରଇ ଜିତା

।

ତାହାକୁ ବୋଲିଟି ଧରମ ପିତା

।।

ଭାରିଯାର ବାପ ଶ୍ୱଶୁର ଏକ

।

ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରରେ ଏ ପିତାର ଲେଖ

।।

ଆପଣା ବାପ ତ ସହଜେ ହୋଇ

।

ଏ ପାଞ୍ଚଲୋକ ପିତା ବୋଲି କହି

।।

ପାଞ୍ଚମାତା ପୁଣ ଯେମନ୍ତ ଭାବେ

।

ସେକଥା ବୁଝାଇ କହିବା ଏବେ

।।

।

ତାହା ଜନନୀ ମାତାସମ ଲେଖ

।।

ପ୍ରଭୁମାନଙ୍କର ଯେଉଁ ରମଣୀ

।

ମାତା ବୋଲିକରି ତାହାଙ୍କୁ ମାନି

।।

ଗୁରୁଭାରିଯା ଯେ ମାତାରେ ଲେଖ

।

ଏମାନଙ୍କୁ ସବୁ ସମାନ ଦେଖ

।।

ଆପଣାର ମାତା ଯେ ଗର୍ଭଧ୍ୟାରୀ

।

ଭାରିଯା ଜନନୀ ମାତାର ସରି

।।

ଏମନ୍ତ ହୋଇ ଯେ ଏ ପାଞ୍ଚମାତ

।

ଆବର ବଚନ କହିବା ହିତ

।।

।

ଦିନ ବଞ୍ଚନ୍ତି କର୍ମକୁ ଆଦରି

।।

ଯେଉଁ ପ୍ରାଣୀମାନେ ଜୀବନ ରଖି

।

କୁଟୁମ୍ବ ଦୁଃଖରେ ନୁହନ୍ତି ଦୁଃଖୀ

।।

ଆପଣା ଜୀବନ ପୋଷନ୍ତି ସୁଖେ

।

ପୁତ୍ର ଭାରିଯା ଯେ ବଞ୍ଚନ୍ତି ଦୁଃଖେ

।।

ଏମନ୍ତ ଲୋକର ଜୀବନ ଛାର

।

ସେ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ଲେଖା ନକର

।।

।

ତଥାପି ସହସ୍ର ପ୍ରାଣୀ ପୋଷଇ

।।

ଉତ୍ତମ ଗୁଣଟି ଯାହାର ଥାଇ

।

ଯହିଁ ତହିଁ ଥିଲେ ସେ ପୂଜାପାଇ

।।

ଗୁଣ ଥିବାରୁ ତା ତେଜ ପ୍ରକାଶେ

।

ବନ୍ଧନନେ ଥାଇ ଶତଲୋକ ପୋଷେ

।।

ଶ୍ୱାନ ଯେ କୁକୁର ମେଳରେ ଥାଇ

।

ଚାରିଦିଗେ ଫେରି ଆହାର ଖାଇ

।।

ଗୃହସ୍ଥ ଦ୍ରବ୍ୟ ଜଗି ବସିଥାଇ

।

ଆପଣା ପେଟ ପୋଷିବାର ପାଇଁ

।।

।

ଅସମୟ କାଳେ ନଦିଏ ବିତ୍ତ

।।

ବିପତ୍ତିକାଳେ ଯେ ନୁହଇ ସଖା

।

ସେ ମିତ୍ର କାହିଁରେ ନକର ଲେଖା

।।

।

ଜଗତ ସୁଖେଯେ ନପାଏ ଯଶ

।।

ବେଦ ବ୍ରାହ୍ମଣ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଲେଛି

।

ବନ୍ଧୁ କୁଟୁମ୍ବରେ ନଦେଇ କିଛି

।।

ଆପଣେ ନଖାଏ ନ ଦିଏ ପରେ

।

ସେ ଧନ ଯାଇଟି ନାନାପ୍ରକାରେ

।।

ରାଜା ତଣ୍ଡଇ କିବା ଅଗ୍ନି ଖାଇ

।

ଆଉ ଯେତେ ଥାଇ ଚୋରୀରେ ଯାଇ

।।

ଯେତେ ପ୍ରକାରେ ଅରଜିଲେ ଧନ

।

ବିଧାତା ଲେଖନ କେକରୁ ଆନ

।।

।

ଦଇବ ତହିଁକି ନିଏ କଢ଼ାଇ

।।

ଯେଉଁଠାରେ ଯାକୁ ଥାଏ ବନ୍ଧନ

।

କେବେହେଁ ସେକଥା ନୁହଇ ଆନ

।।

ମୃତ୍ୟୁ ସହିତ ରାଜଲକ୍ଷ୍ମୀ ଭୋଗ

।

ଯେଉଁଠାରେ ତାକୁ ଥାଏ ସଂଯୋଗ

।।

କର୍ମ ତହିଁକି ଅଧିକାରୀ ହୋଇ

।

ଗଳାରେ ହସ୍ତ ଦେଇ ଘେନିଯାଇ

।।

ମରଣ ଯୋଗ ଦୁଃଖ ସୁଖମାନ

।

କାହାର ବଳଯେ ନୁହଇଆନ

।।

।

ନମସ୍କାର କରି ପାପ ଉପେକ୍ଷି

।।

ଅଗ୍ନିହୋତ୍ରୀ ବିପ୍ର ଦେଖିବ ଯେବେ

।

ନମସ୍କାର ତାକୁ କରିବ ତେବେ

।।

ଏ ଦୁଇକଥା ଯେଉଁଦିନ କରି

।

ସେଦିନ ଦୁଷ୍କୃତ ମାନଙ୍କୁ ହରି

।।

ତେଣୁକରି ଏବେ କହୁଛି ଶୁଣ

।

ଧର୍ମ ଅଧର୍ମର ପ୍ରସ୍ତାବ ଗୁଣ

।।

।

ବ୍ୟାଘ୍ରୀ ଜାତକରେ ପାଞ୍ଚତନୟେ

।।

ସେ ଜନ୍ତୁମାନଙ୍କୁ ନାହିଁ ବିଶ୍ୱାସ

।

ଅଧର୍ମ ଫଳେ ସେ ହୁଅନ୍ତି ନାଶ

।।

ଏକା ଗୋଟିଏ ଜାତକରେ ଗାଈ

।

ଧର୍ମରେ ବର୍ଦ୍ଧିତ ହୁଅଇ ସେହି

।।

ଅଧର୍ମ କେବେହେଁ ନୁହଇ ଭଲ

।

ଧର୍ମରେ ବର୍ଦ୍ଧିତ ଗୋଧନ ପଲ

।।

।

ସେ ଧନ ନ ରହେ ବହୁତ ଦିନ

।।

ତୁମ୍ଭେ ବୋଲିବ କେଉଁ ଭାବେ ଅବା

।

ଏଥକୁ ପୁଣ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତକୁ ଦେବା

।।

ମର୍କଟ ବେକେ ମଲ୍ଲୀଫୁଲମାଳ

।

ଲମ୍ବାଇଲେ ଥାଇ ସେ ଯେତେବେଳ

।।

ଫୁଲଣା ହୋଇ ଧାତିକାରେ ଡେଇଁ

।

ଏ ଡାଳୁ ବସଇ ସେ ଡାଳେଯାଇ

।।

ଏତେକମାତ୍ରେ ମଲ୍ଲୀଫୁଲ ମାଳ

।

ଛିଡ଼ି ହୁଅଇ ନାରଖାର ତୁଲ

।।

।

କ୍ରନ୍ଦନ ବାଳକ ବଳ କହନ୍ତି

।।

ପକ୍ଷୀର ବଳ ଆକାଶ ମଣ୍ଡଳ

।

ମାଛର ବଳ ଯେ ବହୁତ ଜଳ

।।

ଏମନ୍ତ ଭାବରେ ଶାସ୍ତ୍ରର ବାଟ

।

ଭଲମନ୍ଦ କଥା ତହିଁରେ ଭେଟ

।।

ଧର୍ମ ଅଧର୍ମ ପାପ ପୁଣ୍ୟ ଦୁଇ

।

ପାପଲୋପ ପୁଣ୍ୟ ଉଦିତ ହୋଇ

।।

ଅଧର୍ମ କଥାକୁ ଗଲେଟି ନରେ

।

ଦଇବ ତାକୁ ମନ୍ଦଚିନ୍ତା କରେ

।।

ତୁମ୍ଭେବୋଲିବ କେଉଁଭାବେ ପୁଣ

।

ଫେଡ଼ିକହିବା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଶୁଣ

।।

।

ତହିଁର ସାଧକ ଶରଧାକର

।।

ତାହାର ଭାରିଯା ଯେ ପ୍ରିୟବତୀ

।

ଅପୂର୍ବ ସୁନ୍ଦରୀ ବେନି ଯୁବତୀ

।।

ବଡ଼ ଲୀଳାବତୀ ଯେ ଅନୁପମ

।

ରତ୍ନାବତୀ ସାନ ଭାରିଯା ନାମ

।।

ଏକାନ୍ତେ ସେ ସାଧୁମନ୍ଦିରେ ଆସି

।

ପ୍ରବେଶ ହୋଇଲା ଏକ ପ୍ରବାସୀ

।।

ଭଗବାନ ନାମ ଲୋକେ କୁହାଇ

।

ଚୂଡ଼ାକର୍ମ ବୋଲି ତାହାକୁ କହି

।।

ଆସି ସାଧୁକୁ ସେ ପ୍ରାର୍ଥନା କଲା

।

ଦେଖି ସାଧୁ ବିନୟରେ ପୁଚ୍ଛିଲା

।।

ସାଧୁଙ୍କୁ ଚାହିଁ ଭଗବତ ଭାଷେ

।

ତୋର ଘରେ ଆମ୍ଭେ ରହିବୁ ମାସେ

।।

ଭଗବତଠାରୁ ଏମନ୍ତ ଶୁଣି

।

ନିସ୍ତରିଲା ପ୍ରାୟ ହୋଇଲା ପୁଣି

।।

ଆପଣା ଘର ଭିତରକୁ ନେଲା

।

ଗମ୍ଭିରୀ ଗୋଟିଏ ଲିପାଇ ନେଲା

।।

ଭଗବତ ତହିଁ ନିଶ୍ଚିନ୍ତେ ରହି

।

ସାଧବ ବେନି ଭାରିଯାକୁ ରାଇ

।।

ଲୀଳାବତୀ ତାର ସହଜେ ବଡ଼

।

ବୋଇଲା ତୁଗୋ ସବୁକଥା ଛାଡ଼

।।

ତୋହର ଯେବେ ଦୟାଅଛି ମୋତେ

।

ଘରଣୀର ବିଧି ଲାଗଇ ତୋତେ

।।

ଆନ କଥାରେ ତୁ ନଦେବୁ ମନ

।

ଚରବିବୁ ବନ୍ଧୁ କୁଟୁମ୍ବମାନ

।।

ସାନଭାରିଯା ନାମ ରତ୍ନାବତୀ

।

ତାହାକୁ ପୁଣ ହକାରିଲା କତି

।।

ବୋଇଲା ମୋତେ ଦୟା ଅଛି ଯେବେ

।

କଥାଏ ତୋ ଆଗେ କହିବି ତେବେ

।।

ଭଗବତଙ୍କୁ ସେବା କରୁଥିବୁ

।

ଯେତେବେଳେ ଯାହା ମାଗିବେଦବୁ

।।

ଭୋଜନର ସଞ୍ଚା ଯେ ବିଧିମାନ

।

ଦେଇ ଖଟିବୁ ତାକୁ ପ୍ରତିଦିନ

।।

ଏମନ୍ତେ ବୋଲିଣ ଚରିତ ଦେଲା

।

ବାଣିଜ୍ୟକରି ସେ ସାଧବ ଗଲା

।।

ଘରକୁ ଆସି ସଙ୍ଖୋଳଇ ନିତ୍ୟେ

।

ଭାଗବତ ଅନ୍ନ ପାଣି ସହିତେ

।।

ଏମନ୍ତେ କେତେହେଁକ ଦିନ ଗଲା

।

ସାଧବ ସାହୁ ପଣ କରିଗଲା

।।

ପଥଶ୍ରମ ପାଇ କରନ୍ତେ ଜ୍ୱର

।

ସେଦିନ ରହିଲା ଖାତକ ଘର

।।

ଦଇବ ସଂଯୋଗ କଲା ଏମନ୍ତ

।

ଘରେ ଥିଲାଟି ଯେଉଁ ଭଗବତ

।।

ସାଧବ ସାନ ଭାରିଯାକୁ ଚାହିଁ

।

କାମ ପଞ୍ଚଶରେ ଆତୁର ହୋଇ

।।

ବୋଇଲା ଭୋ ସଖି ଜୀବନ ରଖ

।

ଏ ମୋର ବିରହ ବେଦନା ଦେଖା

।।

ତୋ ରୁପ ଦେଖି ମୁଁ ହୋଇଲି ତୋଷି

।

ଭୋନାରୀ ମୋତେ ପ୍ରସନ୍ନ ହୁଅସି

।।

ଏ ତୋର ରୂପ ଯଉବନ ଭାର

।

ଏହାଦେଇ ମୋତେ ଉଦ୍ଧାର କର

।।

ନୋହିଲେ ଜୀବନ ଛାଡ଼ିବି ଢାଳେ

।

କଥା ରହିଥିବ ଯେ କାଳେକାଳେ

।।

ଗବତ ମୁଖୁ ଏମନ୍ତ ଶୁଣି

।

ତାଟକା ହୋଇଲା ଦିବ୍ୟକାମିନୀ

।।

ଚଞ୍ଚଳ ଚିତ୍ତ କଲା ଛନ୍ନ ଛନ୍ନ

।

ଜିଭ କାମୁଡ଼ି ଛୁଇଁଲା ଶ୍ରବଣ

।।

ଶରୀରୁ ଜୀବନ ଗଲା କି ଛାଡ଼ି

।

ଉପରେ ବଜ୍ର ପଡ଼ିଲା କି ମାଡ଼ି

।।

କରପତ୍ର ଯୋଡ଼ି ହୋଇଲା ଠିଆ

।

ବୋଇଲା ଗୋସାଇଁ ନବୋଲ ଏହା

।।

ତୁମ୍ଭେ ଯେ ପରମଗୁରୁ ମୋହର

।

ଅନୀତି ଆଚାର କିମ୍ପାଇଁ କର

।।

ଏହା ଛାଡ଼ି ଆନ କଟାଳ ମୋତେ

।

କରିଥିଲେ ତାହା ଦିଅନ୍ତି ତୋତେ

।।

ଏହା ବୋଲି କର ଲଲାଟେ ଦେଲା

।

ଭଗବତ ପାଦେ ପ୍ରମାଣ କଲା

।।

କନ୍ୟାର ନିଷ୍ଠୁର ବଚନ ଶୁଣି

।

ଲଜ୍ଜାପାଇଲେ ସେ ମନରେ ଗୁଣି

।।

ହୃଦରେ ବିଚାର କଲା ଏକାନ୍ତେ

।

ବୋଇଲା ପ୍ରମାଦ ପଡ଼ିଲା ମୋତେ

।।

ଗୃହସ୍ଥ ଆଗେ କହିବ ଏ ଆଜ

।

ମରଣୁ ଅଧିକ ହୋଇବ ଲାଜ

।।

ଲୋକରେ ଝିଙ୍ଗାସମନରେ ବ୍ୟଥା

।

କାହା ମୁଖଚାହିଁ କହିବି କଥା

।।

ଏହି ସବୁ କଥା ମନରେ ଭାଳି

।

ବୋଇଲା ମୋ କଥାଶୁଣରେ ବାଳି

।।

ଆମ୍ଭେ ତୋ ମନ ବିଡ଼ିବାପାଇଁ

।

ଯତନେ କହିଲୁ କଥା ଦେଖାଇ

।।

ତହିଁକି କୋପତୁ ନକର ମୋତେ

।

ଏବେ ଆନଦ୍ରବ୍ୟ ମାଗିବି ତୋତେ

।।

ତୁ ଏବେ ଏଥକୁ ଆନ ନଧର

।

ଦେବି ବୋଲି ଏକା ପ୍ରମାଣ କର

।।

ଏତେକେ ଆମ୍ଭେ ଯେ ହୋଇବୁ ତୋଷି

।

ଭୋକନ୍ୟା ମନରେ ହରଷ ହୋସି

।।

କନ୍ୟାବୋଲେ ତୁମ୍ଭ ବଚନେ ଥିବି

।

ଯାହା ମାଗିବ ତା ଅବଶ୍ୟଦେବି

।।

ରତ୍ନାବତୀଠାରୁ ଏସନ ଶୁଣି

।

ଭଗବତ ହସି ବୋଲଇ ବାଣୀ

।।

ଆମ୍ଭେ ତୋଠାରେ ମାଗିଥିଲୁ ଯାହା

।

ଗେରସ୍ତ ଆଗେ ନକହିବୁ ତାହା

।।

ସତ୍ୟକରି ତୁ ଯେ କର ପ୍ରମାଣ

।

ନକହିବୁ ତୋତେ ମୋହର ରାଣ

।।

ଏବେ ଯେଉଁ ଦ୍ରବ୍ୟ ମାଗିବି ତୋତେ

।

ନାସ୍ତି ନ କରିବୁ କଦାପି ମୋତେ

।।

ଏ କଥା ଚିତ୍ତେ ଦୃଢ଼ କରିଥିବୁ

।

ମଶାଣି ଭୂମିକୁ ନିଶାରେ ଯିବୁ

।।

ଉଲଗ୍ନ ହୋଇ ଭୟଙ୍କର ବେଶ

।

ମୁକୁଳା କରିବୁ ମଥାର କେଶ

।।

ପୋତିଲା ମଡ଼ାର ଖୋଳିବୁ ମାଟି

।

ଦିମୁଠା ଧରିଣ ଆସିବୁ ଉଠି

।।

ସେମାଟି ଆଣିଦେବୁ ମୋରକରେ

।

ନିର୍ଭର ହୋଇଣ ପଶିବୁ ଘରେ

।।

ଏମନ୍ତ ବିଚାର କରନ୍ତେ ବସି

।

ସାଧବ ପ୍ରବେଶ ହୋଇଲେ ଆସି

।।

ରତ୍ନାବତୀକି ହକାରିଲା ପାଶ

।

ବୋଇଲା ତୁମୋର ଅଟୁ ବିଶ୍ୱାସ

।।

ଆମ୍ଭେ ଯେ ତୋତେ ସମର୍ପିଣ ଗଲୁ

।

ଭଗବତ କଥା କେମନ୍ତେ କଲୁ

।।

ଅନ୍ନ ବ୍ୟଞ୍ଜନ ବିଧିମତ କରି

।

ଦେଉଅଛୁଟିକି ସଂଯୋଗ କରି

।।

କନ୍ୟା ବୋଇଲା କି କହିବି ଅବା

।

ଆଜ୍ଞା ପ୍ରମାଣେ ତ କରୁଚି ସେବା

।।

ଶୁଣିକରି ସାଧୁ ହରଷ ମନ

।

ନିତ୍ୟକର୍ମ ସାରି କଲା ଭୋଜନ

।।

ଏଥୁଅନ୍ତରେ ଭଗବତ ପୁଣି

।

ସାଧବକୁ ଚାହିଁ ବୋଇଲାବାଣୀ

।।

ଆମ୍ଭେ ତୋ ଘରେ କେତେଦିନ ଥିବୁ

।

ମେଲାଣି ଦିଅ ଦେଶେ ଫେରିଯିବୁ

।।

ପୃଥିବୀଯାକ ଆମ୍ଭର ଅଟଇ

।

ଏକଠାବେ ଥିବା ଉଚିତ ନୋହି

।।

ସାଧୁବୋଲେ କିମ୍ପା ହୁଅ ବିମୁଖ

।

ମୋର ଘରେ କେତେ ପାଇଲ ଦୁଃଖ

।।

ଅନ୍ନସଂଯୋଗ ଭାତପାଣି ଯେତେ

।

କି କି ନମିଳିଲା କହନ୍ତୁ ମୋତେ

।।

ଭଗବତ ବୋଲେ ଶୁଣରେବାବୁ

।

ତୋହ ପ୍ରସାଦେ ତ ପାଇଲୁ ସବୁ

।।

ଆମ୍ଭେ ଅଇଲୁ ଯେଉଁ ପ୍ରତିଆଶେ

।

ବଡ଼ ସୁସ୍ଥହୋଇ ବଞ୍ଚିଲୁମାସେ

।।

ନିଶ୍ଚିନ୍ତ ହୋଇଣ କାଟିଲୁ ଦିନ

।

ତୋର ଆମ୍ଭର ଯେ ନାହିଁଅଭିନ୍ନ

।।

ଯାହାର ଘରେ ଅନ୍ନଜଳ ଖାଇ

।

ତାର ଭଲମନ୍ଦ ତାହାକୁ କହି

।।

ତୋତେ ଯେଉଁକଥା କଳଙ୍କବାପ

।

ନକହି ଗଲେତ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ପାପ

।।

ତୁ ଯେବେବୋଲ ନଭାଙ୍ଗି ବୁକିନା

।

ତୋତେ ସବୁକଥା କହିବୁସିନା

।।

ସାଧୁ ବୋଇଲା ପାଦେ ପଡ଼ିଶୋଇ

।

କି ଆଜ୍ଞା ହେଉଛି କହ ଗୋସାଇଁ

।।

ଭଗବତ ବୋଲେ କହିବା ଯଥା

।

ଏ ତୋର ସାନଭାରିଯାର କଥା

।।

ସୁନ୍ଦର ହୋଇଲେ ହୋଇବ କିସ

।

ତାହାଠାରେ ଅଛି ଅନେକ ଦୋଷ

।।

ମୁହାସ କରି ଆବୋରିବୁ ଯେବେ

।

ତା ଦେହ ଛୁଇଁଲେ ମରିବୁ ତେବେ

।।

ଆମ୍ଭବୋଲ ଯେବେ ନକରୁ ଆନ

।

ତେବେ ପାଇବୁ ତୁ ଜୀବନଦାନ

।।

ସାଧୁ ବୋଇଲା ପାଦେ ପଡ଼ିଶୋଇ

।

କି କି ଦୋଷଅଛି କହ ଗୋସାଇଁ

।।

ହସ୍ତ ଧରି ଯାକୁ ହୋଇଛି ବିଭା

।

କେମନ୍ତ ପ୍ରକାରେ ଛାଡ଼ିବି ଅବା

।।

ପ୍ରାଣେ ମାରିବିକି କାଟିବି କାନ

।

କି ଅବା କରିବି ନାସା ଛେଦନ

।।

ଭଗବତ ବୋଲେ ଅବଧ୍ୟା ସ୍ତିରୀ

।

ବଧିବାକୁ ତାକୁ ବୋଲି ନପାରି

।।

ଆମ୍ଭ ବଚନ ହୃଦପଦ୍ମେ ଧରି

।

ନାବ ଗୋଟିଏ ଯେ ବହନ କର

।।

ସେ ନାବ ଭିତରେ ଏକ ଗମ୍ଭୀରୀ

।

ପଟା ଛାଇବୁ ଲୁହାକଣ୍ଟା ମାରି

।।

କନ୍ୟାକୁ ଗମ୍ଭୀରୀ ଭିତରେ ଥୋଇ

।

କବାଟ କିଳିବୁ ବାହାରେ ଥାଇ

।।

ସରଯୂ ନଦୀରେ ମେଲିବୁ ତାହା

।

ଅଧିକ ତୋଆଗେ କହିବି କାହା

।।

ଏତେକ ତୋର ସବୁ ଦୋଷ ଯିବ

।

ଆମ୍ଭ ଆଜ୍ଞା ପ୍ରତିପାଳିତ ହେବ

।।

ଏହାଶୁଣି ସାଧୁ ହୋଇଲେ ତୁନି

।

ଭାଳିଲା ବଡ଼ ଭାରିଯାକୁ ଘେନି

।।

ବୋଇଲା ତୁଗୋ ଶୁଣ ଲୀଳାବତୀ

।

ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ପଡ଼ିଲା ବଡ଼ ବିପତ୍ତି

।।

ରତ୍ନାବତୀ ଦୋଷ ଦେଖିଲୁ ନାହିଁ

।

କେବଳ ଶୁଣିଲୁ କର୍ଣ୍ଣ ପୂରାଇ

।।

ଭଗବତ ଯାହା କହିଲା ଏଣୁ

।

ତୋର ବିଚାରକୁ କେମନ୍ତ ମଣୁ

।।

ସପତଣୀମାନେ ଯୁକତେ ସଲ

।

କୌଣସି କାଳେ ସେ ନୁହନ୍ତି ଭଲ

।।

ସାଧୁବୋଲକୁ ନପାଇଲା ବ୍ୟଥା

।

ସୁଧାସମ ଲାଗିଲା ସେହି କଥା

।।

ସପତଣୀ କଥା ଶୁଣି ନିକର

।

ବୋଇଲା ପ୍ରଭୁ ଝଟତିରେ କର

।।

ଭାରିଯା ଛାର ତ ନୁହଇ କିଛି

।

ତୁମ୍ଭେ ଭଲଥିଲେ ସବୁହିଁ ଅଛି

।।

ନଦୀରେ ବେଗେ ମେଲିଦିଅ ଏହା

।

ପଛେ ହୁଅ ସିନା କୋଡ଼ିଏ ବାହା

।।

ଭଗବତକୁ ପଚାରିବ ଯାଇଁ

।

କେଉଁଦିନ ତାକୁ ମେଲିବ ନେଇ

।।

ଶୁଣି ସାଧବ ଗଲା ଧାତିକାରେ

।

ମିଳିଲା ସେ ଭଗବତ ଛାମୁରେ

।।

ବୋଇଲେ କନ୍ୟାକୁ ଛାଡ଼ିବା କେବେ

।

ସନ୍ତୋଷେ ତୁମ୍ଭେ ଆଜ୍ଞା ଦେବ ଯେବେ

।।

ଭଗବତ ବୋଲେ ସାଧୁକୁ ଚାହିଁ

।

ଆଜ ପାଞ୍ଚଦିନେ ମେଲିବ ନେଇ

।।

ସାଧୁ ବୋଇଲା ଶୁଣ ଭଗବତ

।

କନ୍ୟାର କି ଦୋଷ ଅଟେ ଏମନ୍ତ

।।

ଭଗବତ ବୋଲେ ନପାଆ ବ୍ୟଥା

।

ରାତ୍ରେ ଦେଖାଇବା ସକଳ କଥା

।।

ଶୁଣି ସାଧବ ଭିତରକୁ ଗଲା

।

ମନରେ ତାର ମହାଚିନ୍ତା ହେଲା

।।

ଏମନ୍ତ ସମୟେ ସେ ରତ୍ନାବତୀ

।

ଦିବ୍ୟସଞ୍ଚା ଘେନି ଗଲା ତଡ଼ତି

।।

ଗମ୍ଭୀର ଭିତରେ ପ୍ରବେଶ ଯାଇ

।

ଭଗବତ ବୋଲେ କନ୍ୟାକୁ ଚାହିଁ

।।

ଭୋକନ୍ୟା ତୋତେ ମୁଁ କହୁଛି ଏବେ

।

ମୋ କଥା ପ୍ରମାଣ କରିବୁ ଯେବେ

।।

ଦୃଢ଼ ଭକତି କରିବୁ ପ୍ରକାଶ

।

ସତ ହାନିହେଲେ ଯିବୁଟି ନାଶ

।।

କନ୍ୟା ବୋଇଲା ଏ ପ୍ରମାଣ ସିନା

।

ତୁମ୍ଭ ବଚନ ନାସ୍ତିକରେ କିନା

।।

କି ଆଜ୍ଞା ହୋଇବ ହେଉ ଗୋସାଇଁ

।

ଭଗବତ ବୋଲେ କନ୍ୟାକୁ ଚାହିଁ

।।

ତୁ ଯେବେ ଆମ୍ଭର ବଚନେ ଥିବୁ

।

ମଶାଣି ଭୂମିକୁ ନିଶାରେ ଯିବୁ

।।

କୌଣସି ଦିଗକୁ ନ ଦେବୁଦୃଷ୍ଟି

।

ପୋତିଲା ମଡ଼ାର କାଢ଼ିବୁ ମାଟି

।।

ଦୁଇହସ୍ତରେ ଦୁଇମୁଠା ଧରି

।

ମଥାକେଶ ଥିବୁ ମୁକୁଳାକରି

।।

ସେ ମାଟିଆଣି ତୁ ଦେବୁ ମୋ କରେ

।

ନିର୍ଭୟ ହୋଇଣ ପଶିବୁ ଘରେ

।।

ଭଗବତ ମୁଖୁ ଏକଥା ଶୁଣି

।

କନ୍ୟା ହିଁ ସନ୍ତୋଷ ହୋଇଲା ପୁଣି

।।

ରାତ୍ର ପ୍ରବେଶ ହୋନ୍ତେ ରତ୍ନାବତୀ

।

ପ୍ରବେଶ ମଶାଣି ଭୂମି ଝଟତି

।।

ପୋତିଲା ମଡ଼ାର ପାଶେ ପ୍ରବେଶ

।

ମୁକୁଳା ହୋଇଛି ମଥାର କେଶ

।।

ଭୂମିକି ଦେଇଣ ଆପଣା ଦୃଷ୍ଟି

।

ହସ୍ତଦ୍ୱାରା ବାମା ଖୋଳୁଛି ମାଟି

।।

ବୃଢ଼ ସତ୍ୟବ୍ରତ କରିଛି ସେହୁ

।

କାର୍ଯ୍ୟ ନକଲେ ସେ ଆସିବ କାହୁଁ

।।

ତେଣୁକରି ସେ ଯେ ନିର୍ଭର ହୋଇ

।

ମୃତ୍ତିକା ଖୋଳୁଛି ମଶାଣି ଭୂଇଁ

।।

ଏ ସମୟେ ଭଗବତ ଚତୁର

।

କହେ ସାଧୁକୁ ବିଳମ୍ବ ନକର

।।

ଆପଣ ଭାରିଯା କଥା ନ ଜାଣୁ

।

ଆମ୍ଭ ବଚନ ମିଥ୍ୟାପ୍ରାୟ ମଣୁ

।।

ଭଗବତ ଗଲା ସାଧୁଙ୍କୁ ଘେନି

।

ମଶାଣି ଭୂମିରେ ମିଳିଲେ ବେନି

।।

ବୃକ୍ଷତଳେ ଥାଇ ଦେଲାକ ଦୃଷ୍ଟି

।

ରତ୍ନାବତୀ କନ୍ୟା ଖୋଳୁଛି ମାଟି

।।

ଭଗବତ କହେ ସାଧୁ ଆଗର

।

କିକର୍ମ କରୁଛି ଭାରିଯା ତୋର

।।

ଆଣ୍ଠୁମାଡ଼ି ବସି ନ ହୋଇ ଛିଡ଼ା

।

ଖୋଳିଖାଏ ଦେଖ ପୋତିଲାମଡ଼ା

।।

ଦେଖି ସାଧୁବର ନ ସ୍ଫୁରେକିଛି

।

ସ୍ତମ୍ଭୀଭୂତ ହୋଇ ଅନାଇଁଅଛି

।।

ଭଗବତ ମାୟା ନ ପାଇ ଅନ୍ତ

।

ଦଇବ ଭିଆଉଅଛି ଯେମନ୍ତ

।।

ସାଧବ ଭାରିଯା ଚରିତ୍ର ଜାଣି

।

ଘରକୁ ବାହୁଡ଼ି ଅଇଲା ପୁଣି

।।

ରତ୍ନାବତୀ କନ୍ୟା ମିଳିଲା ଖରେ

।

ପ୍ରବେଶ ହୋଇଲା ଆପଣା ଘରେ

।।

ଭଗବତ କରେ ମୃତ୍ତିକା ଦେଲା

।

ଦେଖି ଭଗବତ ସନ୍ତୋଷ ହେଲା

।।

ବୋଇଲା ଭୋକନ୍ୟା ବହନ ଯାଅ

।

ନିଶ୍ଚିନ୍ତ ହୋଇଣ ମନ୍ଦିରେ ଶୁଅ

।।

ରତ୍ନାବତୀ କନ୍ୟା ଘରକୁ ଯାଇ

।

ନିଦ୍ରାଗଲା ବାମା ନିଶ୍ଚିନ୍ତ ହୋଇ

।।

ଏମନ୍ତ ସମୟେ ପାହିଲା ରାତି

।

ଭଗବତ ଗଲା ସାଧବ କତି

।।

ବୋଇଲା ସାଧୁ ସାବଧାନେ ଶୁଣ

।

ବୁଝିଲୁଟିକି ତୋ ଭାରିଯା ଗୁଣ

।।

ଆମ୍ଭ ବଚନ ତୁ କରନ୍ତୁ ମିଛ

।

ଲୋଚନେ ଦେଖିଲୁ କଥା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ

।।

ଯେଉଁକଥା ତୋତେ କହିଛୁ ପୂର୍ବେ

।

ସେ କଥାରେ ମନ ଦିଅତୁ ଏବେ

।।

ଆମ୍ଭେ ତୋର ଘରେ ରହିଲୁ ମାସେ

।

ଏବେ ଯାଉଅଛୁ ଆନ ପ୍ରଦେଶେ

।।

ସର୍ବ ଶୁଭ ତୋତେ କହିଲୁ ଭଲ

।

ସାନ ଭାରିଯାକୁ ନଦୀରେ ମେଲ

।।

ନୋହିଲେ ନିଶ୍ଚୟ ମରିବୁ ତୁ ତ

।

ଯାହା କହିଲୁ ଏ ବଚନ ସତ୍ୟ

।।

ଏତେବୋଲି ବେଗେ ଆସନୁ ଉଠି

।

ସାଧବ ତାହାକୁ ଗଲାପାଛୋଟି

।।

ରୁହାଇ ଲୋଡ଼ିଲା ଅନେକ ବାଗେ

।

ଭଗବତ ବୋଲେ ତାହାକୁ ରାଗେ

।।

ଆମ୍ଭେତ ତୋହର ସେବକ ନୋହୁ

।

ଯେଉଁଠାରେ ଇଚ୍ଛା ସେଠାକୁ ଯାଉଁ

।।

ଆମ୍ଭ ଉପରେ ରାଜପାତ୍ର ନାହିଁ

।

ଏଥକୁ ତୁ କିମ୍ପା ଅଛୁ ଗୋଡ଼ାଇ

।।

ଶୁଣି ସାଧବ ବାହୁଡ଼ିଲା ଖରେ

।

ପ୍ରବେଶ ହୋଇଲା ଆପଣା ଘରେ

।।

ଭଗବତ ମାୟା ନ କଲା ହେତୁ

।

ବଚନ କଲା ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନ ତତ୍ତ୍ୱୁ

।।

ନାବ ଗୋଟିଏକ ଭିଆଣ କରି

।

ତହିଁରେ ରଚିଲା ଏକ ଗମ୍ଭୀରି

।।

ରତ୍ନାବତୀ କନ୍ୟାର ଧରି କର

।

ପ୍ରବେଶ କଲାକ ନାବ ଭିତର

।।

ଚଉଦିଗରେ ପଟା ବାଡ଼ ଦେଲା

।

କବାଟ ବାହାର କିଳିଣୀ କଲା

।।

ଦେଖି ରତ୍ନାବତୀ ବିକଳ ମନ

।

ସ୍ୱାମୀକି ଡାକି ବୋଲଇ ବଚନ

।।

ଆଚମ୍ବିତ କଥା କଲ କିମ୍ପାଇଁ

।

କିଛି ଅପରାଧ କରି ତ ନାହିଁ

।।

ତୁମ୍ଭ ଆଜ୍ଞା ପାଳି ବଞ୍ଚିଲି ଦିନ

।

ସ୍ୱାମୀର ବିନୁ ନ ଜାଣଇ ଆନ

।।

ଭଗବତ ଚର୍ଚ୍ଚା କରିବା ପାଇଁ

।

ଶ୍ରୀମୁଖେ ଯେ ଆଜ୍ଞା ଦେଲେ ଗୋସାଇଁ

।।

ସଞ୍ଚାଦ୍ରବ୍ୟମାନ ଦିଅଇ ନିତି

।

ବିମୁଖ ନୁହଇ ସାତ୍ତ୍ୱିକ ମତି

।।

କେଉଁ ଅପରାଧେ ଦଣ୍ଡିଲ ମୋତେ

।

ସଂଶୟ ଫିଟାଇ କହ ତୁରିତେ

।।

ସେକଥା କର୍ଣ୍ଣେ ନ ଶୁଣି ସାଧବ

।

ଜଳେ ମେଲିନାବ ଫେରିଲା ଜବ

।।

ସ୍ୱାମୀଅଛି ବୋଲି ଜାଣଇ ବାଳୀ

।

ଶମଶାନ କଥା ମନରେ ଭାଳି

।।

ନିଶ୍ଚୟ ଜାଣିଲା ମଲି ଏଥର

।

ଭୋଧର୍ମ ଏଥି ପ୍ରତିକାର କର

।।

ମୁଁ କାର କରିଥିଲେ ଅମଙ୍ଗଳ

।

ଭୁଞ୍ଜିବି ନିଶ୍ଚୟ ତହିଁର ଫଳ

।।

କହୁଁ କହୁଁ ନାବ ଗଲାକ ଭାସି

।

ସାଧବ ବାହୁଡ଼ି ଘରକୁ ଆସି

।।

ଭଗବତ ତହୁଁ ଚଳିଲେ ଘରେ

।

ମିଳିଲେ ସରଯୂ ନଦୀର ତୀରେ

।।

ସେ ନଦୀ କୂଳକୁ ବହୁତ ଦୂର

।

ବିପ୍ର ଶାସନେକ ଅଛି ତହିଁର

।।

ସେ ଗ୍ରାମ ପାଶରେ ମଣ୍ଡପ ଥିଲା

।

ଭଗବତ ତହିଁ ଆସ୍ଥାନ କଲା

।।

ପାଞ୍ଚ ଦିନକୁ ସେ କରିଛି କଣ୍ଟ

।

କନ୍ୟା ପ୍ରତିଆଶେ ଜଗିଛି ବାଟ

।।

ମଣ୍ଡପେ ବସି ମନଧ୍ୟାନ ଦେଇ

।

ଏକଦୃଷ୍ଟି ଦେଇ ନଦୀକି ଚାହିଁ

।।

ସେ ନଦୀ ତୀର ଅତି ଅନୁପମ

।

ସାରାବତୀ ବୋଲି କଟକ ନାମ

।।

ସୁରସେନ ବୋଲି ତହିଁର ରାଜା

।

ଶୁଭରେ ପାଳଇ ଜନ ପରଜା

।।

ସେ ରାଜା ମୃଗୟା ବିନୋଦେ ଆସି

।

ବନର ଭିତରେ ଥିଲାଯେ ପଶି

।।

ସରଯ ନଦୀର ତୀରେ ସେ ବନ

।

ପାରିଧି କରନ୍ତି ସେ ସୁରସେନ

।।

କିଛି ନ ପାଇଣ ଅତି ନିରାଶେ

।

ଭଲ୍ଲୁକ ଗୋଟିଏ ପଡ଼ିଲା ପାଶେ

।।

ଶରଧା ନିମନ୍ତେ ଯତନ କରି

।

ସେ ଭାଲୁକୁ ରାଜା ଅଛଇ ଧରି

।।

ନଦୀ ଭିତରକୁ ଚାହାଁନ୍ତେ ରାୟେ

।

ଭାସିଯାଉଅଛି ନାବ ଗୋଟିଏ

।।

ପାରୁଶ ଲୋକଙ୍କୁ ନୃପତି କହି

।

ନାବ ଧରିଆଣ ପହଁରି ଯାଇ

।।

କି କି ଦ୍ରବ୍ୟଅଛି ଦେଖିବା ତାହା

।

ଏମନ୍ତ ବୋଇଲା ସେ ନରନାହା

।।

ଆଜ୍ଞା ପ୍ରମାଣେ ଯେ ଖୁଣ୍ଟିଆ ଗଲେ

।

ନାବ ଧରିକୂଳେ ପ୍ରବେଶ ହେଲେ

।।

ସୁରସେନ ରାଜା ହରଷ ମୁଖ

।

ବୋଇଲା ନାବରେ ଅଛିକି ଦେଖ

।।

ନୃପତି ବଚନେ ହରଷ ଥୋକେ

।

କବାଟ ଫେଡ଼ିଲ ପାଶ ସେବକେ

।।

ଏକୁ ଆରେକ ହେଲେ ପୁଚ୍ଛାପୁଚ୍ଛି

।

ଦେଖିଲେ ଉତ୍ତମ କନ୍ୟା ଏ ଅଛି

।।

ସୁରସେନ ରାଜା ମନ ହରଷ

।

କନ୍ୟାକୁ ଦେଖିଣ ହୋଇଲେ ବଶ

।।

ପାରୁଶ ଲୋକଙ୍କୁ ବୋଇଲେ ରାଇ

।

କନ୍ୟାକୁହାନ୍ଦୋଳା ଭିତରେ ନେଇ

।।

ଅନ୍ତଃପୁରେ ନେଇ ପ୍ରବେଶ କର

।

ପାଟମହାଦେଈ ହେଉ ଆମ୍ଭର

।।

ଧରି ରଖିଅଛି ଯେଉଁ ଭାଲୁକୁ

।

ଗମ୍ଭୀରି ଭିତରେ ପୁରାଅ ତାକୁ

।।

ବେଭାରେ ନଦୀ ଯେ ଅଛଇ ବଢ଼ି

।

କବାଟ କିଳି ବେଗେ ଦିଅ ଛାଡ଼ି

।।

ଆଜ୍ଞା ପ୍ରମାଣେ ଯେ ସେବକ ଲୋକ

।

ନାବରେ ପୂରାଇ ବଲ୍ଲୁକ

।।

କବାଟ ବାହାରୁ ଗୋଢ଼େ କିଳିଲେ

।

ନଦୀସ୍ରୋତରେ ଭସାଇଣ ଦେଲେ

।।

କନ୍ୟାକୁହାନ୍ଦୋଳା ଭିତରେ ନେଇ

।

ଅନ୍ତଃପୁରେ ଯାଇ ପ୍ରବେଶ ହୋଇ

।।

ଶରଧା ଯୁକତେ କନ୍ୟାକୁ ନେଲେ

।

ପ୍ରିୟବତୀ ଭାବେ ଭାରିଯା କଲେ

।।

ଦେଖି ଭଗବତ ହରଷ ହୋଇ

।

ନାବମଙ୍ଗ ବେଗେ ଧରିଲା ଯାଇ

।।

ଫୁରୁଣା ହୋଇ ମନ୍ଦ ମନ୍ଦ ହସି

।

ବୋଇଲା ହୋ ସଖି ବାହାରହୋସି

।।

ମୁଁ ତୋତେ ବଚନ କହୁଛି ଏବେ

।

ଆମ୍ଭ ବୋଲ ତୁ ଯେ ନକଲୁ ପୂର୍ବେ

।।

ଉପାୟ କରି ଭିଆଇଲି ଏହା

।

ତୁ ମୋର ଭାରିଯା ମୁଁ ତୋର ନାହା

।।

ଆସ ଆସ ବୋଲି କବାଟଫେଡ଼ି

।

ବସିଲା ଗମ୍ଭୀର ଦୁଆର ମାଡ଼ି

।।

ଭଲ୍ଲୁକ ଥିଲା ଯେ ନାବ ଭିତର

।

ଧାଇଁଆସି ବେଗେ ମୋଡ଼ିଲା ଶିର

।।

ବେନି ଚକ୍ଷୁଖୋଲି ରୁଧିର ଗ୍ରାସି

।

ଅନ୍ତ ବିଦାରିଲା ବୁକୁରେ ବସି

।।

ଏମନ୍ତେ ଭଗବତ ତହିଁ ମଲା

।

ଭଲ୍ଲୁକ ତା ସୁଖେ ବନକୁ ଗଲା

।।

ତେଣୁକରି ହାଦେ ପରକୁ ମନ୍ଦ

।

ଚିନ୍ତିଲେ ତୁଟଇ ଆପଣା କନ୍ଧ

।।

ପର ଅପଘାତ ଚିନ୍ତିଲେ ନର

।

ଧର୍ମକୁ ସେକଥା ନୋହେ ଉବାର

।।

।

ପାପ ପୁଣ୍ୟ ବେନି ବଣିକ ତାର

।।

ତୁଳ କଷ କରି ଦଣ୍ଡଇ ଆଣି

।

ଦୁଷ୍ଟ ଲୋକମାନେ ତାହା ନ ଜାଣି

।।

।

ଭୁଞ୍ଜିବା ନାହିଁକି ତହିଁର ଫଳ

।।

ବଡ଼ିମାପଣେ କହୁଥାନ୍ତି ପେଲି

।

ନଜାଣନ୍ତି ଧର୍ମ ଦଣ୍ଡିବ ବୋଲି

।।

।

ହୁଅନ୍ତି ଯେଟି ନରାଧମ ସେହି

।।

ସେହି ଦୋଷେ ଯାନ୍ତି ସେମାନେ ନାଶ

।

ହୁଙ୍କାଗର୍ଭ ସ୍ଥିତ ସର୍ପ ସଦୃଶ

।।

ଏଥକୁ ଅପ୍ରତେ ନକର ପୁଣ

।

କାହିଁ ଦେଖିଲା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଗୁଣ

।।

କାଞ୍ଚି ନରେଶ ନାମ ସୁଦର୍ଶନ

।

ପାରିଧି ଅର୍ଥେ ସେ ଗଲେ କାନନ

।।

ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତ ଘେନି ଚଢ଼ି ଅଶ୍ୱ

।

ଘୋର ଅରଣ୍ୟେ ହୋଇଲେ ପ୍ରବେଶ

।।

ଦୁଇପ୍ରହର ଦିନ ଖରା ଅତି

।

ଘୋଡ଼ାଚଢ଼ି ଏକା ହୋଇ ନୃପତି

।।

ସୈନ୍ୟଙ୍କ ସଙ୍ଗରେ ହୋଇ ଅନ୍ତର

।

ଏକବନେ ମିଳି ସେ ନରବର

।।

ତୃଷାକାତର କଣ୍ଠ ତାର ଶୁଖେ

।

ପାଣି ଖୋଜୁ ୨ ଦେଖିଲା ପାଖେ

।।

ଗୋଟିଏ ପୋଖରୀ ସେଠାରେ ଅଛି

।

ଘାସ ଦଳ ସହ ଜଳ ପୂରିଛି

।।

ତହିଁ ଜଳପାନ କରନ୍ତେ ନୃପ

।

ତହିଁରେ ଡିମ୍ବ ପାଡ଼ିଥିଲା ସର୍ପ

।।

ସର୍ପଡ଼ିମ୍ବ ଏକ ଜଳ ସଙ୍ଗରେ

।

ନରେଶ ପିଇଲେ ତୃଷାବେଗରେ

।।

ତହୁଁ ରାଜା ସୁସ୍ଥେ ପୁରକୁ ଗଲା

।

ସର୍ପଡ଼ିମ୍ବ ତାର ପେଟେ ରହିଲା

।।

କ୍ରମେ କ୍ରମେ ଡିମ୍ବ ଫୁଟି ଭୁଜଙ୍ଗ

।

ବାଳକ ତା ଗର୍ଭେ ବଢ଼ନ୍ତେ ବେଗ

।।

ଲଭିଲା ଅସୁସ୍ଥ ସେ ନରବର

।

ଦିନୁ ଦିନ ଶୁଖିଗଲା ଶରୀର

।।

ଏହିପରି କିଛିଦିନରେ ପୁଣ

।

ରାଜାର ହେଲା ମରିବା ଲକ୍ଷଣ

।।

ସମସ୍ତେ ଦେଖି ହାହାକାର କଲେ

।

ନାନା ଔଷଧମାନ ଖୁଆଇଲେ

।।

ଔଷଧର କିଛି ନୋହିଲା ଫଳ

।

ଭାଳିରେ ଏହାର ପୂରିଲା କାଳ

।।

ଏକ ବଗିଚା ଥିଲା ନୃପଙ୍କର

।

ତହିଁ ବୃକ୍ଷଥିଲା ନାନାପ୍ରକାର

।।

କେହି ମିତ୍ର ଆସି ରାଜାଙ୍କ ପାଶେ

।

କହିଲା ଏପରି ବାଣୀ ବିଶ୍ୱାସେ

।।

ହେ ରାଜା ତୁମ୍ଭେ ବଗିଚାକୁ ଯାଇ

।

ଶୟନ କର ତହିଁ ସ୍ଥିର ହୋଇ

।।

ପବନ ନାନାବୃକ୍ଷେ ବାଜି ଆସି

।

ତୁମ୍ଭ ଦେହରେ ଲାଗିଲେ ବିଶେଷି

।।

ହୋଇବ ଏ ରୋଗ ନାଶ ସତ୍ୱର

।

ଏ କଥାରେ ଦଣ୍ଡ ହେଳା ନକର

।।

ତାହା ଶୁଣି ରାଜା ସମ୍ମତ ହେଲା

।

ବଗିଚାରେ ଯାଇ ଶୟନ କଲା

।।

ରାଜା ନିଦ୍ରାରେ ଅଛି ଅଚେତନ

।

ବଗିଚା ମାଳୀ ଜଗିଛି ଗୋପନେ

।।

ଏ ସମୟେ ରାଜା ଶଯ୍ୟା ପାଖରେ

।

ଥିଲା ଏକ ସର୍ପ ହୁଙ୍କାଭିତରେ

।।

କେହି ନ ଥିବା ସମୟକୁ ଜାଣି

।

ହୁଙ୍କାରୁ ବାହାରି ଦେଖିଲା ଫଣୀ

।।

ରାଜା ଅଚେତନ ତା ନାସାଦ୍ୱାରେ

।

ସର୍ପଏକ ଚାହିଁଅଛି ସ୍ୱଚ୍ଛରେ

।।

ତାକୁ ଦେଖି ହୁଙ୍କାଫଣୀ କହଇ

।

ଅନ୍ତର ହୁଅ ରାଜାଅଙ୍ଗୁ ତୁହି

।।

ତୋଲାଗି ନରେଶ ପାଆନ୍ତି ଦୁଃଖ

।

ବାହାରିଗଲେ ତୁ ହୋଇବେ ସୁଖ

।।

ଶୁଣି ନାସାଫଣୀ କହେ ରାଗରେ

।

ଏହା କିମ୍ପା କହୁମୋର ଆଗରେ

।।

ତୋତେ କହିଲେ ତୁ ଛାଡ଼ି ଏହୁଙ୍କା

।

ବାହାରିଯିବୁ କି ନ ବହି ଶଙ୍କା

।।

ଯେଝା ବାସସ୍ଥାନ ସେଛାଡ଼େ ନାହିଁ

।

ଶୁଣି ହୁଙ୍କାସ୍ଥିତ ସର୍ପ କହଇ

।।

ଶୁଣି ତୁ ମୋକଥା ନମାନୁ ଯେବେ

।

ମରମ ତୋହର କହିବି ତେବେ

।।

ଯେପରି ତୋହର ହୋଇବ ନାଶ

।

ଏକଥାରେ ଆନ ନାହିଁ ଯେ ଲେଶ

।।

ଶୁଣି ନାସାସର୍ପ କହଇ ଗୀର

।

ମୁଁ କହିପାରଇ ମରମ ତୋର

।।

ତହୁଁ ହୁଙ୍କାସର୍ପ ରାଗେ କହଇ

।

ତୁ କି ମୋ ମରମ ଜାଣୁରେ ବାଇ

।।

କି କହିବୁ ଅବା ମୋର କି ତହିଁ

।

ହେବ ଶୁଣି ନାସାଫଣୀ କହଇ

।।

ମୋର ମରମ କି ଜାଣିଛୁ ତୁହି

।

କହ ଆଗେ ତାହା ଶୁଣିଲେ ମୁହିଁ

।।

କହିବି ଅଛି ଯା ମରମ ତୋର

।

ଶୁଣି ହୁଙ୍କାଫଣୀ କହେ ଏ ଗୀର

।।

ଏ ରାଜା ସୋରିଷ ବାଟି ପିଇଲେ

।

ମିଳାଇ ପଡ଼ିବୁ ତୁ ବିଷ୍ଠାତୁଲେ

।।

ଏହା ଶୁଣି ନାସାସର୍ପ କହଇ

।

ତଇଳ ଦୀପ ତତାଇଣ କେହି

।।

ତୋ ଗାତ ମୁହଁରେ ଇଡ଼ି ଲେଖରେ

।

ଜଳିପୋଡ଼ି ମରିବୁ ତୁ ତହିଁରେ

।।

ତହୁଁ ସେ ହୁଙ୍କାରେ ଅନେକ ବିତ୍ତ

।

ଅଛି ତା ପାଇବ ସେହୁ ଏ ସତ

।।

ଏତେ କହି ସର୍ପ ହୁଅନ୍ତେ ତୁନି

।

ମାଳୀ ବସି ଶୁଣୁଥିଲା ଏ ବାଣୀ

।।

ତହୁଁ ଶୀଘ୍ର ମାଳି ଡାକି ରାଜାଙ୍କୁ

।

କହେ ଭଲ କରିଦେବି ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ

।।

ଶୁଣି ରାଜା ଅତି ଆନନ୍ଦ ହେଲେ

।

ଯାହାମାଗିବୁ ତା ଦେବି ବୋଇଲେ

।।

ମାଳୀ ତହୁଁ ବାଟି ଆଣି ସୋରିଷ

।

ରାଜାଙ୍କୁ ପିଆନ୍ତେ ସେହି ଦିବସ

।।

ଗର୍ଭର ସର୍ପ ମରି ମଳ ସଙ୍ଗେ

।

ବାହାରି ପଡ଼ନ୍ତେ ନୃପତି ଅଙ୍ଗେ

।।

ରୋଗ ନ ରହିଲା ହେଲା ମଙ୍ଗଳ

।

ଦିନୁଦିନ ଦେହେ ହୋଇଲା ବଳ

।।

ରାଜାଙ୍କୁ ଭଲ ଦେଖି ମାଳି ଯାଇଁ

।

ମାଗିଲା ବଗିଚାଗୋଟି ବିନୟୀ

।।

ରାଜା ତାକୁ ହରଷରେ ତା ଦେଲେ

।

ତାଠାରୁ ଉପକାର ପାଇଥିଲେ

।।

ମାଳୀ ତରଳ ଆଣିଲା ତତାଇ

।

ହୁଙ୍କାରେ ଇଡ଼ିଲା ସଙ୍କେତ ଯହିଁ

।।

ସେ ତାପେ ସର୍ପ ଛଟପଟ ହୋଇ

।

ଗାତୁ ବାହାରି ମରନ୍ତେ ତା ଚାହିଁ

।।

ହୁଙ୍କାକୁ ଭାଙ୍ଗି ସମ୍ପତ୍ତି ପାଇଲା

।

ରାଜା ମାଳୀଙ୍କର ମଙ୍ଗଳହେଲା

।।

ସର୍ପ ଦୁହେଁ ମଲେ ଛିଦ୍ରକୁ କହି

।

ଶୁଣ ରାଜନ ଏହା ମନଦେଇ

।।

।

ଅପ୍ରୀତିରେ ଲାଭ ଅଛଇ ଯହିଁ

।।

ଆତ୍ମୀୟ ଲୋକକୁ ଦୂର ନ କରି

।

ତାଙ୍କୁ ଦୂରକଲେ ଆପଣାମରି

।।

ଏଥକୁ ଅପ୍ରତେ ନକର ପୁଣ

।

କାହିଁ ଦେଖିଲା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତରଶୁଣ

।।

ପଶ୍ଚିମ ପ୍ରଦେଶେ ଦଣ୍ଡଜା ଭୂଇଁ

।

ଦୀର୍ଘବୁଦ୍ଧି ନାମେ ଶୃଗାଳ ଥାଇ

।।

ସେ ବନେ ଅଟଇ ତାହାର ବାସ

।

ଚରି ବୁଲିଯାଏ ନାନାବିଦେଶ

।।

ଏମନ୍ତେ ଏକଦିନ ବୁଲିଯାଇ

।

ନେପାଳୀ ମୂଷାଏ ଦେଖିଲା ତହିଁ

।।

ଧରିବ ବୋଲି ଗୋଡ଼ାଇଲା ବେଗେ

।

ନୀଳକୁଣ୍ଡ ଥିଲା ତହିଁର ଲାଗେ

।।

ମୂଷା ପଳାଇଣ ବିବରେ ପଶି

।

ଶୃଗାଳ ପଡ଼ିଲା କୁଣ୍ଡରେ ଖସି

।।

ମୂଷା ନ ପାଇ ସେ ମନେ ବିରାଗ

।

ନୀଳକୁଣ୍ଡେ ପଡ଼ି ତିନ୍ତିଲା ଅଙ୍ଗ

।।

ନୀଳବର୍ଣ୍ଣ ତାର କାୟା ଦିଶିଲା

।

ତା ଦେଖି ଶୃଗାଳ ହରଷ ହେଲା

।।

ସୁନ୍ଦର ଦିଶିଲା ମୋ ଦେହଯାକ

।

ନିଶ୍ଚୟ ହୋଇଲି ମୁଁ ବଡ଼ଲୋକ

।।

କେହି ନାହିଁ ଆଉ ମୋହ ସମାନ

।

ଉପାୟ କରି ମୁଁ ହେବି ରାଜନ

।।

ଜନ୍ତୁମାନଙ୍କର ନୃପତି ହୋଇ

।

ପର୍ବତ ଶିଖରେ ବସିବି ଯାଇ

।।

ଏମନ୍ତ ବିଚାର କରିଣ ମନେ

।

ପଶିଲା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅଗମ୍ୟ ବନେ

।।

କ୍ଷୁଦ୍ରବୁଦ୍ଧି ନାମେ ଶୃଗାଳ ତହିଁ

।

ବାଟରେ ତାହାକୁ ଭେଟିଲା ଯାଇଁ

।।

ବୋଇଲା ଆରେତୁ ବହନ ଯାଯା

।

ଆମ୍ଭେ ଏ ବନରେ ହୋଇଲୁ ରାଜା

।।

ସକଳ ଜନ୍ତୁଙ୍କୁ ହକାରି ଆଣ

।

ନଇଲେ କେହି ନ ପାଇବେ ପ୍ରାଣ

।।

ଇନ୍ଦ୍ର ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଅଭିଷେକ କଲେ

।

ରାଜପଣେଶାଢ଼ୀ ଶ୍ରୀହସ୍ତେଦେଲେ

।।

ଶୃଗାଳ ବରାହ ମୃଗ ସହିତେ

।

ହସ୍ତୀ ଅଶ୍ୱ ବ୍ୟାଘ୍ର ଶାର୍ଦ୍ଦୂଳ ଯେତେ

।।

କହିବୁ ଜନ୍ତୁମାନଙ୍କର ପାଶ

।

ରାଜାଙ୍କ ହକରା ଆସିଛି ଆସ

।।

ରାଜାଆଜ୍ଞା ମେଣ୍ଟି ନଇଲେ ବାବୁ

।

ସଗୋତ୍ର ସହିତ ମରିବେ ସବୁ

।।

ଏମନ୍ତ ବୋଲି ତୁ କହିବୁ ଠିକେ

।

ଆମ୍ଭେ ବସିଅଛୁ ପର୍ବତ ଶିଖେ

।।

କ୍ଷୁଦ୍ରବୁଦ୍ଧି ତହୁଁ ଚଳିଣ ଗଲା

।

ସମସ୍ତ ଜନ୍ତୁଙ୍କୁ ଯାଇଁ କହିଲା

।।

ବୋଲେ ରାଜନ ଡାକିଛନ୍ତି ଆସ

।

ନୋହିଲେ ଏ ବନେ ନ କରବାସ

।।

ଶୃଗାଳ ବାକ୍ୟେ ହୋଇ ଲଣ୍ଡଭଣ୍ଡ

।

ସର୍ବ ଜନ୍ତୁମାନେ ହୋଇଲେ ରୁଣ୍ଡ

।।

ବୋଇଲେ ଏ ବନେ ସର୍ବଦା ଥାଉ

।

ରାଜା ଅଛି ବୋଲି ଶୁଣିତ ନାହୁଁ

।।

କୌଣସିକାଳେ ୟା ଦେଖାନଥିଲା

।

ଏବନେ ନୃପତି କାହୁଁ ହୋଇଲା

।।

କେ ଅବା କାହାକୁ କଲାକରାୟେ

।

ଏକଥା କହତୁ ହୋଇ ନିର୍ଭୟେ

।।

ଶୁଣିବାକୁ ଏତ ବଡ଼ ବିଚିତ୍ର

।

କେ ରାଜା ହୋଇଲା କହନ୍ତୁସତ

।।

କ୍ଷୁଦ୍ରବୁଦ୍ଧି ନାମେ ଶୃଗାଳ ତହିଁ

।

ବୋଇଲା ଶୁଣ ହେ କହୁଛି ମୁହିଁ

।।

ଏ ବନେ ନୃପତି ନୀଳ ନରେନ୍ଦ୍ର

।

ରାଜପଣ ତାକୁ ଦେଲେକ ଇନ୍ଦ୍ର

।।

ଆପଣେ ତାଙ୍କୁ ଅଭିଷେକ କଲେ

।

ଶ୍ରୀହସ୍ତରେ ଶାଢ଼ୀ ତୋଳିଣ ଦେଲେ

।।

ନୀଳରାଜା ନାମ ଅଟେ ତାଙ୍କର

।

ତୁମ୍ଭେମାନେ ତାଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କର

।।

ନୋହିଲେ ପଛେ ନକହିବ ବାବୁ

।

ବଂଶଶୋଧି ମୁଣ୍ଡ କାଟିବେ ସବୁ

।।

ଶୁଣି ଜନ୍ତୁମାନେ ଲଭି ବିରଷ

।

ବେଇଲେ ସିଂହକୁ କହିବା ଆସ

।।

ଦଇବେ ସିଂହର ପ୍ରାକର୍ମ ଗାଢ଼

।

ଜନ୍ତୁମାନଙ୍କର ଉପରେ ବଡ଼

।।

ଏତେବୋଲି ସିଂହ ଛାମୁକୁ ଗଲେ

।

ଆନୁପର୍ବ କରି ସବୁ କହିଲେ

।।

ସମସ୍ତ ଜନ୍ତୁଙ୍କୁ ଘେନି ହରଷେ

।

ସିଂହ ପ୍ରବେଶିଲା ରାଜାଙ୍କ ପାଶେ

।।

ଶୀର ନୁଆଁଇଁ କଲା ନମସ୍କାର

।

ସେବକ ଜନ ଉଚିତ ବେଭାର

।।

ଶୁଣି ସମସ୍ତେ ଦଣ୍ଡବତ ହେଲେ

।

ହରଷେ ନୃପତି ଉଠି ବୋଇଲେ

।।

ଉଠ ଉଠ ବାବୁ ବହନ ଉଠ

।

ଆଜିଠାରୁ ଆମ୍ଭ ଚରଣେ ଖଟ

।।

ଶୁଣ ସମସ୍ତେ ହୋଇଲେ ହରଷ

।

ସେବା କରୁଥାନ୍ତି ନୃପତି ପାଶ

।।

ଏମନ୍ତ ତହିଁ କିଛିଦିନ ଗଲା

।

ଶୃଗାଳ ନୃପତି ବିଚାର କଲା

।।

ଥିଲେ ଏମାନେ ମୋହର ଅଗ୍ରତେ

।

ଚିହ୍ନି କରିନିକି ମାରନ୍ତେ ମୋତେ

।।

ଶୃଗାଳ ବୋଲିଣ ଯେବେ ଜାଣିବେ

।

ନୃପତିପଣ ମୋ ସରିବ ତେବେ

।।

ଏମାନେ କେହି ମୋ ପାଶେ ନଥାନ୍ତୁ

।

ଯେ ଯାହା ସୁଖେ ଦୂର ହୋଇଯାନ୍ତୁ

।।

ଏତେଭଳି ହୃଦେ କୋପ ବହିଲା

।

ଆତ୍ମୀୟମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ତର କଲା

।।

ପ୍ରୀତି ଲୋକଙ୍କୁ କୋପଭର ହୋଇ

।

କତିରେ ଗୋଟିଏ ରଖିଲାନାହିଁ

।।

ଏମନ୍ତେ ସବୁ ଜନ୍ତୁମାନେ ଗଲେ

।

ସିଂହକୁ ଘେନିଣ ବିଚାରକଲେ

।।

ସିଂହ ବୋଇଲାହେ ସମସ୍ତେ ଶୁଣ

।

କେମନ୍ତ ବୁଝିଲ ରାଜାଙ୍କ ଗୁଣ

।।

ସେବକ ଲୋକ ଦୂର କରିଦେଇ

।

ଏକା ହୋଇକରି ବସେ କିମ୍ପାଇଁ

।।

ଶୃଗାଳ ପରାୟେ ଦିଶେ ତା ମୁଖ

।

ତୁମ୍ଭେମାନେ ମଣ କେମନ୍ତ ସୁଖ

।।

ଜନ୍ତୁ ଏ ବୋଇଲେ ଆମ୍ଭେ କିଜାଣୁ

।

ତୁମ୍ଭର କେମନ୍ତ ବିଚାର ଶୁଣୁ

।।

ସିଂହ ବୋଇଲା ହେ ଶୃଗାଳଗଣ

।

ଆମ୍ଭଠାରୁ ଶୁଣ ଏକ ବଚନ

।।

ଆଜିର ନିଶିରେ ସମସ୍ତେ ଯିବା

।

ରାଜାଙ୍କୁ ବେଢ଼ିଣ ବୋବାଳି ଦେବା

।।

ସେ ଯେବେ ନିଶ୍ଚେ ଶୃଗାଳ ହୋଇବ

।

ତୁମ୍ଭ ସହିତେ ବୋବାଳି ଛାଡ଼ିବ

।।

ଶୃଗାଳ ହୋଇଣ ନ କଲେ ରବ

।

ମୂର୍ଦ୍ଧନା ଫାଟି ତା ଜୀବନ ଯିବ

।।

ମୋର ଏ ବଚନ ଆନ ନୋହିବ

।

ଯୁଗେଯୁଗେ ଏହି କଥା ରହିବ

।।

ସେ ଯେବେ ତୁମ୍ଭ ସଙ୍ଗେ ଦେବ ରଡ଼ି

।

ଅବଶ୍ୟ ତାହାକୁ ମାରିବାବେଢ଼ି

।।

ପଶୁରାଜା ଯହୁଁ ଏହା ବୋଇଲା

।

ଏକଥା ସବୁରି ମନକୁ ଗଲା

।।

ବିଚାରୁ ବିଚାରୁ ପ୍ରବେଶ ରାତି

।

ସମସ୍ତେ ମିଳିଲେ ରାଜାଙ୍କ କତି

।।

ସବୁ ଶୃଗାଳ ଏକମୁଖ ହୋଇ

।

ବୋବାଇ ଉଠିଲେ ରାଜାଙ୍କୁ ଚାହିଁ

।।

ଶୃଗାଳମାନଙ୍କ ଶବଦ ଶୁଣି

।

ରାଜାହିଁ ବୋବାଇ ଉଠିଲେ ପୁଣି

।।

ଯେ ଯାହାର ଜାତି ସ୍ୱଭାବ ଗୁଣ

।

କାଳେ ତା ପ୍ରକାଶ ହୁଅଇ ଜାଣ

।।

ଯହୁଁ ରାବ ତାର ହେଲା ବ୍ୟକତ

।

ସମସ୍ତେ ବୋଇଲେ ଶୃଗାଳ ଏତ

।।

ମାରରେ ମାର ଝଟତିରେ ମାର

।

ଏ ହୋଇଛି ରାଜା ଆମ୍ଭ ଉପର

।।

ସିଂହ ଯେ ପାରୁଶେ ବସିଣ ଥିଲା

।

ରାଗରେ ଚାପଡ଼େ ପ୍ରହାର କଲା

।।

ତହିଁରେ ତାହାର ଛିଡ଼ିଲା ମୁଣ୍ଡ

।

ଭୂମିରେ ଲୋଟିଲା ଶୃଗାଳ ପିଣ୍ଡ

।।

ଆତ୍ମୀୟ ଲୋକଙ୍କୁ କଲାରୁ ଦୂର

।

ଦୀର୍ଘବୁଦ୍ଧି ଗଲା ଯମ ମନ୍ଦିର

।।

ତେଣୁକରି ଏବେ ଧର୍ମ ବିଚାର

।

ଆପଣା ଲୋକକୁ ଦୂର ନକର

।।

ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଶରଣ ଯାଇ

।

ପ୍ରସ୍ତାବ ସିନ୍ଧୁ କୃଷ୍ଣ ଦାସ କହି

।।

ଏଥୁଅନନ୍ତରେ ସୁଜନେ ଶୁଣ

।

ଦୁଃଖୀମାନଙ୍କର କହିବା ଗୁଣ

।।

।

ସେ ପ୍ରାଣୀର କଷ୍ଟ କହୁନସରି

।।

ଯୁବାକାଳେ ଯେବା ଦରିଦ୍ର ହୋଇ

।

ଭୋଗେ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇ କଷ୍ଟପାଇ

।।

ପ୍ରଥମ ସାକ୍ଷାତେ ଯୁବତୀ ସଙ୍ଗେ

।

ବିଚ୍ଛେଦ ଘଟିଲେ ଦଇବ ଯୋଗେ

।।

ଜାଣ ହେତୁକରି ଏ ତିନିକଥା

।

କଷ୍ଟବୋଲି ଲେଖିଅଛି ବିଧାତା

।।

।

ସେ ବୃକ୍ଷ ଅଳପଦିନରେ ଯାଇ

।।

ବାଳୁତ ପୁଅଙ୍କ ହସ୍ତରେ ଧନ

।

ନ ଥାଇଟି କେବେ ବହୁତକ୍ଷଣ

।।

ଯେଉଁ ନାରୀ ଜାର ପୁରୁଷେ ରତା

।

ସେହି ନାଶଯାଏ ନିଶ୍ଚୟ କଥା

।।

ଯହିଁକି ଯାହା ଆବରଣମାନ

।

ସେକଥା କହିବା ଶୁଣ ସୁଜନ

।।

।

ସେ ଯେ ପୃଥିବୀକୁ ଅଛି ଆବୋରି

।।

ଯେବଣ ଗୃହରେ ପାଚେରୀ ଥାଇ

।

ସେ ପୁଣି ତାକୁ ଆବରଣ ହୋଇ

।।

ଦେଶକୁ ରାଜା ଆବରଣ ଭଲେ

।

ସ୍ତିରୀ ଆବରଣ ପୁରୁଷ ଥିଲେ

।।

ଯହିଁକି ଯାହା ଅଟଇ ଭୂଷଣ

।

ବିସ୍ତାରି କହିବା ରାଜନ ଶୁଣ

।।

।

ରାଜ୍ୟକୁ ଭୂଷଣଅଟେ ନରେନ୍ଦ୍ର

।।

ସ୍ତିରୀଙ୍କ ଭୂଷଣ ଅଟେ ନାୟକ

।

ବିଦ୍ୟା ଯେ ଭୂଷଣ ଜଗତଯାକ

।।

ଯହିଁକି ଅବା ଯେ ଦୀପ ଅଟଇ

।

କହିବା ଶୁଣ ସାବଧାନ ହୋଇ

।।

।

ଚନ୍ଦ୍ରମା ତହିଁକି ଦୀପ ଅଟଇ

।।

ପ୍ରାତଃକାଳରେ ରବି ଅଟେ ଦୀପ

।

ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟର ଦୀପ ଧର୍ମସ୍ୱରୂପ

।।

ସୁପୁତ୍ର ଯାହାର ଘରେ ଜନ୍ମଇ

।

ତାହାର କୁଳଦୀପ ଅଟେସେହି

।।

ଯାହାକୁ ଯେହି ପ୍ରମାଣ କରିବା

।

ତାର ପ୍ରସ୍ତାବ ତୋ ଆଗେ କହିବା

।।

।

ଥିଲେ ଚିହ୍ନିବ ବିଦ୍ୟାବନ୍ତ ଜନ

।।

ଚିହ୍ନା ଅଚିହ୍ନାଦି ବନ୍ଧୁ କୁଟୁମ୍ବେ

।

ଦେଖି ଯେ ଜନ ବିନୟ ଆରମ୍ଭେ

।।

ସର୍ବଦା କରେ ପରଉପକାର

।

ଜାଣ ଉତ୍ତମକୁଳ ଅଟେ ତାର

।।

ଯେଉଁ ସରୋବରେ ଯେତେକ ଜଳ

।

ଜାଣିବା ଉପାଡ଼ି କୁମୁଦନାଳ

।।

ହାତେ ମାପିଲେ ତା ପ୍ରମାଣଜାଣି

।

ଭୂମି ଭଲମନ୍ଦ କହିବା ପୁଣି

।।

ଗ୍ରୀଷମ ୠତୁରେ ଭୂମିକି ଚାହିଁ

।

ଯେଉଁଠାରେ ତୃଣ ବହୁଳଥାଇ

।।

ଭୂମିମଧ୍ୟେ ସେହି ସାର ପ୍ରମାଣ

।

ଆବର କଥାଏ କହିବାଶୁଣ

।।

ଧୂର୍ତ୍ତଲକ୍ଷଣ ଯେ ଲୋକର ହୋଇ

।

ସେ କଥା ଶୁଣ ମୁଁ ଦେଉଛି କହି

।।

।

ହୃଦରେ କତୁରୀ ସମାନ କାଟି

।।

ବଚନ ଚନ୍ଦନ ଶୀତଳ କହେ

।

କୂଟ କପଟ ହୃଦେ ପୁରିଥାଏ

।।

ତେଣୁକରି ମୁହିଁ କହୁଛି ତୋତେ

।

ଏ ଲୋକ ଧୂର୍ତ୍ତ ନ ଯିବୁ ପରତେ

।।

।

ତାହାକୁ କୋପ ନକରିବ ପୁଣି

।।

ରାଜାକୁ କୋପ ନ କରିବ କେହି

।

ମୁର୍ଖେ ନ ଚାଲିବ ବଡ଼ିମା କହି

।।

ମନ୍ତ୍ରବାଦୀ ଅଟେ ଯେବଣ ଜନ

।

ତାଠାରେ ନୋହିବ କୂପିତମନ

।।

ସୂପକାରେ କୋପ କଲେଟି ଦୋଷ

।

ଭୋଜନ କାଳେ ଦେଇ ପାରେ ବିଷ

।।

କବିଙ୍କଠାରେ ନ କରିବ କୋପ

।

ପଦ ଯୋଡ଼ିଦେବେ ପାଇଲେ ତାପ

।।

ବୈଦ୍ୟକୁ କୋପ ନକରିବ ତିଳେ

।

ପ୍ରମାଦ ପଡ଼ିବ ଔଷଧ ଦେଲେ

।।

ଆବର କଥାଏ ଶୁଣ ବିସ୍ତାରି

।

ପ୍ରାଣୀକି ଯେହୁ ମନ୍ଦଚିନ୍ତା କରି

।।

ଯେଉଁ ଭାବେ ପ୍ରାଣୀ ନାଶକୁ ଯାଏ

।

ସେକଥା ମନରେ ବିଚାରୁଥାଏ

।।

।

ମୁଖରେ କହଇ ଅମୃତ ପ୍ରାୟେ

।।

ପୁତ୍ରକୁ ପିତା ଯେଉଁ ଭାବେ ଦେଖେ

।

ସେ ଭାବେ ବଚନ କହଇ ମୁଖେ

।।

ଭିତରେ କହେ ଆନ ପାଞ୍ଚଗୁଣ

।

କାହିଁ ଦେଖିଲା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଶୁଣ

।।

କୁମ୍ଭ ଗୋଟାକରେ ପୂରାଇ ବିଷ

।

ଉପରେ ଢ଼ାଙ୍କୁଣୀ ଦେଇ ଗୋରସ

।।

ଭିତରେ କି ଅଛି ଜାଣି ନ ପାରି

।

ସେ ଦୁଧ ଖାଇଲେ ଅବଶ୍ୟ ମରି

।।

ଏହି ପ୍ରକାରେ ଦୁଷ୍ଟ ଲୋକମାନେ

।

ପ୍ରାଣୀଙ୍କି ମାରନ୍ତି ଶୁଣ ସୁଜନେ

।।

ଯେବଣ ଲୋକର ଏତେ ଦୁର୍ଗୁଣ

।

ମିତ୍ର ହେଲେହେଁ କରିବ ବର୍ଜନ

।।

।

ଅଗୁଣୀହିଁ ହୁଏ ଗୁଣୀ ପ୍ରକାର

।।

ଉତ୍ତମ ଗତିକି ପାଏ ସେ ପୁଣ

।

କାହିଁ ଦେଖିଲା ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତର ଶୁଣ

।।

ମଲ୍ଲୀଫୁଲ ସଙ୍ଗେ ଥିବାରୁ କୀଟ

।

ଲଭଇ କେମନ୍ତ ଫଳ ଗରିଷ୍ଠ

।।

ଉତ୍ତମ ସଙ୍ଗରେ ପ୍ରବେଶ ଯେଣୁ

।

ଦେବତାଙ୍କ ଶିରେ ବସିଲା ଯେଣୁ

।।

ସନ୍ଥଜନ ସଙ୍ଗେ ଯେ ସଙ୍ଗୀ ହୁଏ

।

ନିଶ୍ଚୟ ଉତ୍ତମ ଗତିକି ପାଏ

।।

ଦୁର୍ଜନଲୋକ ଯେ ଅଟଇ ଧୋବା

।

ସେ କିସ ଜାଣଇ ଦେବତା ସେବା

।।

ବୃକ୍ଷରୁ ସେ ପଟ ନିଅଇ କାଢ଼ି

।

ଖାରକରି ସବୁ ପକାଏ ପୋଡ଼ି

।।

ଅଶୁଦ୍ଧ ବସ୍ତ୍ରମାନଙ୍କରେ ଦେଇ

।

ହାଣ୍ଡିରେ ସିଝାଇ କାଚଇନେଇ

।।

ଦୁଷ୍ଟସଙ୍ଗେ ସନ୍ଥ ହୋଇଲେ ମେଳ

।

ନାଶକୁ ଯାଏଟି ସେ ତତକାଳ

।।

ଏମନ୍ତ ଭାବେଟି ସୁସଙ୍ଗ ଶୁଣ

।

ଉଶ୍ୱାସ ଲୋକର ସ୍ୱଭାବ ଶୁଣ

।।

।

ଚଳକ ପାଣିରେ ଭାସଇ ସେହି

।।

ଲୁହା ସ୍ୱଭାବ ଗୁରୁଦ୍ରବ୍ୟ ଯେଣୁ

।

ଚଳକ ପାଣିରେ ବୁଡ଼ଇ ତେଣୁ

।।

ସେହି ଲୌହଦଣ୍ଡ ଲାଉତୁମ୍ବାରେ

।

ପୂରାଇ ତାହାକୁ ଅତି ଯତ୍ନରେ

।।

ଜଳରେ ମିଳିଲେ ଶୀଘ୍ରେ ଭାସଇ

।

ଲଘୁ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗୀହେବାରୁ ସେହି

।।

।

ସେହି ପିତାମାତା ଶତ୍ରୁ ବୋଲନ୍ତି

।।

ସଭାରେ ବସିଲେ ନସ୍ଫୁରେ ବାଣୀ

।

ପାଠଶାସ୍ତ୍ର ସେହୁ ନଥାଏ ଜାଣି

।।